Mae Maggie's yn gwneud gwahaniaeth mawr i oedolion ag anableddau dysgu

Ers dros ddegawd, mae Maggie Higgins wedi gwneud gwahaniaeth mawr i fywydau pobl ag anawsterau dysgu a cholled clyw – gan gyfrannu at waith a all helpu i leihau’r risg y byddant yn datblygu dementia.

Mae ei chefnogaeth hyd yn oed wedi helpu un oedolyn i glywed adar yn canu’n glir unwaith eto.

I eraill, mae'n helpu i gyflawni eu potensial a chynyddu eu hannibyniaeth er gwaethaf unrhyw anawsterau y gallent eu hwynebu.

Nawr mae ei gwaith wedi'i gydnabod trwy wobr fawr gan y GIG.

Mae cyfrifoldebau Maggie o fewn y gwasanaeth lleferydd ac iaith, a reolir gan Fae Abertawe ac a gynhelir yng Nghaerdydd a’r Fro, yn ymwneud â chefnogi oedolion ag anabledd dysgu, yn enwedig colled clyw.

Mae hi wedi helpu i wella gwasanaethau yn ymwneud ag asesu llwyddiannus, diagnosis a chymorth parhaus ar gyfer colli clyw, tra bod rhan allweddol o’i rôl yn cynnwys goruchwylio’r grŵp Dulliau Cadarnhaol o Gefnogi’r Synhwyrau (PASS - Positive Approaches to Supporting the Senses), a sefydlodd gyda’r seicolegydd clinigol Dr Sara Rhys-Jones.

Mae PASS yn gweithio’n agos ag arbenigwyr awdioleg i gefnogi cleifion, nad yw llawer ohonynt wedi cael gwybod am unrhyw bryderon am eu clyw, neu heb gael cymorth i fynychu profion clyw neu apwyntiadau dilynol.

Yn arwyddocaol, mae gwaith Maggie wedi arwain at gynnydd parhaus seithplyg mewn atgyfeiriadau i wasanaethau awdioleg ar gyfer pobl ag anabledd dysgu - gan leihau'r tebygolrwydd o golledion clyw heb eu diagnosio neu heb eu diagnosio, a all leihau'r risg o ddatblygu dementia.

 Dywedodd Maggie: “Mae hyn yn arbennig o galonogol yn dilyn adroddiad gan Gomisiwn Lancet yn 2020 a nododd mai 'colli clyw heb gefnogaeth yw'r ffactor risg unigol mwyaf y gellir ei atal ar gyfer datblygu dementia.'

“Mae pobl ag anabledd dysgu mewn mwy o berygl o lawer o golli clyw heb ei ddiagnosio neu heb gefnogaeth a gwyddys eu bod deirgwaith yn fwy tebygol o ddatblygu dementia na’r cyhoedd yn gyffredinol.

“Rwy’n codi ymwybyddiaeth ac yn sicrhau bod pobl yn cael eu gweld a’u cefnogi’n briodol i leihau’r risg lle bo modd.

“Mae nam ar y synhwyrau yn arbennig o gyffredin ac yn aml heb ei ddiagnosio a heb gefnogaeth ymhlith pobl ag anabledd dysgu. Mae'r ymatebion a allai awgrymu bod gan rywun broblem glyw yn aml yn cael eu camgymryd am nodweddion eu hanabledd dysgu.

“Mae’n hanfodol ein bod ni’n deall beth mae rhywun yn gallu ei weld a’i glywed fel ein bod ni’n darparu’r cymorth gorau posib. Ni allwn amcangyfrif yn gywir effaith anabledd dysgu person oni bai ein bod yn ymwybodol o’r hyn y gallant ei weld a’i glywed.”

Bellach yn ei 20fed flwyddyn gyda’r gwasanaeth lleferydd ac iaith, mae Maggie wedi treulio’r 12 mlynedd diwethaf yn canolbwyntio ar effaith nam ar y synhwyrau ar bobl ag anableddau dysgu.

Mae'n faes y mae hi'n arbennig o angerddol yn ei gylch.

 Dywedodd Maggie: “Pan ddechreuais ar y gwaith hwn, nid oedd y cysylltiad rhwng colli clyw heb gymorth a dementia yn hysbys ond nid dyna oedd y prif reswm pam y dechreuais weithio arno.

“Roedd yn ffaith nad oedd pobl yn adnabod arwyddion o nam ar y synhwyrau ac nid oedd pobl yn cael mynediad at asesiadau. Mae'r gwaith wedi dod yn bwysicach fyth nawr ein bod yn deall bod cysylltiad.

“Allwch chi ddim diystyru'r gwahaniaeth y gall ei wneud i fywydau pobl sydd â phroblemau heb eu diagnosio o'r blaen ac sy'n mynd ymlaen i osod cymhorthion clyw.

“Gadawodd un ddynes ei hapwyntiad gosod teclyn cymorth clyw a chwalodd ddagrau oherwydd gallai glywed yr adar yn canu.

“Mae’n rhwystredig ofnadwy i unigolion a allai, o gael y cymorth cywir, gymryd rhan i raddau llawer mwy.

“Pan fydd cymhorthion clyw yn cael eu gosod neu fod cyfathrebu’n cael ei addasu’n briodol, gall y gwahaniaeth yng ngallu pobl i ymgysylltu ag eraill a’u hamgylchedd fod yn llethol i’w weld, p’un a ydynt yn defnyddio cyfathrebu llafar ai peidio.”

Creodd Maggie hefyd My Hearing Action Plan i helpu pobl ag anableddau dysgu a’u gofalwyr i ddeall eu colled clyw a’r dulliau y gallant eu rhoi ar waith.

Yn dilyn diagnosis o golled clyw, mae Maggie a'i thîm yn cefnogi unigolion, gofalwyr a staff i ddeall effaith colled clyw penodol y person hwnnw ar eu cyfathrebu a'u bywyd bob dydd.

Gan weithio gyda’r Therapydd Galwedigaethol Maura Shanahan, datblygodd hyfforddiant ymwybyddiaeth anabledd dysgu a nam ar y synhwyrau arloesol ar gyfer gweithwyr proffesiynol, teuluoedd a gofalwyr, sy’n eu galluogi i brofi lefelau penodol o golled clyw.

Mae wedi arwain at gynnydd yn y defnydd o ddulliau synhwyraidd-gefnogol sy'n helpu pobl ag anableddau dysgu i wella eu hiechyd, eu lles ac ansawdd eu bywyd.

Mae ei hymdrechion dros y degawd diwethaf wedi ennill cydnabyddiaeth yn ddiweddar ar ffurf cael ei henwi’n enillydd llwyr Gwobr Cyflogwyr y GIG yng Ngwobrau Hyrwyddo Gofal Iechyd y DU 2022.

Mae categori’r wobr yn nodi cyflawniad eithriadol gan brentis, gweithiwr cymorth neu dechnegydd anghofrestredig mewn gweithiwr proffesiynol perthynol i iechyd neu wasanaeth gwyddor gofal iechyd.

Ychwanegodd: “Cefais fy syfrdanu’n llwyr i gyrraedd y rhestr fer, heb sôn am ennill y wobr yn fy nghategori.

“Rwyf wedi mwynhau gweithio yn y gwasanaeth lleferydd ac iaith yn fawr ers 20 mlynedd, felly roedd yn ffordd hyfryd iawn o ddathlu’r tirnod hwnnw.

“Mae gweithio gydag oedolion ag anabledd dysgu yn fraint lwyr.