Llawdriniaeth asgwrn cefn twll clo cyntaf ym Mae Abertawe yn gweld claf yn ôl adref yr un diwrnod

Mae llawdriniaeth twll clo ar gyfer pobl â chyflwr gwanychol ar yr asgwrn cefn wedi'i chynnal am y tro cyntaf ym Mae Abertawe.

I rai cleifion mae'r driniaeth leiaf ymyrrol, a elwir yn ddisgectomi endosgopig, yn osgoi'r angen am wely ysbyty dros nos.

Claf David Williams gyda'r llawfeddyg Ben Boreham yn fuan ar ôl llawdriniaeth

Cyflawnwyd yr achos cyntaf yn llwyddiannus yn Ysbyty Castell Nedd Port Talbot gan y llawfeddyg asgwrn cefn ymgynghorol Ben Boreham, a'i disgrifiodd fel ateb cain i broblem gyffredin.

Tynnodd Mr Boreham ddisg torgest o asgwrn cefn y peiriannydd ffôn 44 oed, David Williams, o Sir Gaerfyrddin, sydd wedi dioddef o boen nerf tebyg i sciatica yn ei goesau ers blynyddoedd.

“Ar ôl y llawdriniaeth roeddwn ar fy nhraed yn gyflym iawn – o fewn awr. Ac fe es i adref yr un diwrnod, oedd yn anhygoel,” meddai Mr Williams.

Bydd y weithdrefn ar gael i nifer cyfyngedig o gleifion cymwys o ardaloedd byrddau iechyd Bae Abertawe a Hywel Dda, er y gobaith yw y bydd y llwyth achosion yn cynyddu dros amser.

Mae disgiau rhyngfertebraidd yn glustogau meddal sy'n amsugno sioc rhwng y fertebra (esgyrn cefn). Am wahanol resymau gall y disgiau hyn ddod yn torgestol; maent yn colli siâp ac yn chwyddo i'r asgwrn cefn.

Gall hyn roi pwysau ar nerfau asgwrn cefn, gan achosi poen coes a allai fod yn gronig neu symptomau fel gwendid, llosgi, diffyg teimlad neu merwino.

Disgectomi yw tynnu'r rhan o'r disg torgest sydd wedi'i difrodi drwy lawdriniaeth, pan nad yw triniaeth anlawfeddygol wedi gweithio.

Roedd Mr Williams yn mwynhau teithiau cerdded o amgylch yr ardd yn fuan ar ôl cyrraedd adref

Mae'r dechneg “agored” draddodiadol yn golygu bod y llawfeddyg yn gwneud toriad mawr ar y croen yn y cefn, ac yn codi'r cyhyr i ddatguddio'r asgwrn cefn.

Mae disgectomi endosgopig, ar y llaw arall, yn cynnwys toriad bach iawn drwy'r croen a meinwe'r cyhyrau. Mewnosodir tiwb metel tenau, a thrwyddo gall y llawfeddyg edafu camera bach ac offer llawfeddygol arbennig.

“Dyw hi ddim yn dechneg arbennig o newydd,” meddai Mr Boreham. “Mewn rhai rhannau o’r byd mae wedi cael ei wneud ers tro bellach.

“Ond mae’n gymharol newydd yn y DU ac yn rhywbeth oedd yn apelio oherwydd bod ganddo nifer o fanteision. Mae llai o boen a cholli gwaed, ac adferiad cyflymach i'r claf.

“Mae hefyd yn golygu y gallwch o bosibl gael cleifion adref yr un diwrnod heb fod angen aros dros nos. Mae bob amser yn well bod yn eich cartref os yn bosibl, ac mae’r gwely wedyn ar gael ar gyfer achosion y diwrnod wedyn.”

Buddsoddodd y bwrdd iechyd yn y driniaeth gan ddefnyddio cyllid adfer Covid, a dalodd am offer newydd a hyfforddiant arbenigol.

Roedd hyn yn cynnwys Mr Boreham, y llawfeddyg asgwrn cefn ymgynghorol Navin Verghese, yr ymarferydd gofal llawfeddygol Rachel Thomas, rheolwr arbenigedd orthopedig Ysbyty Castell-nedd Port Talbot Jade Rouse a'r ymarferydd nyrsio asgwrn cefn Rhiannon Hawes rhyngddynt yn ymweld â chanolfannau yn y DU a'r Almaen.

Cymerodd y driniaeth gyntaf yn Ysbyty Castell Nedd Port Talbot tua dwy awr i'w chwblhau.

Fe'i cynhaliwyd o dan anesthetig cyffredinol. Dywedodd anesthetydd ymgynghorol Dr Doug Morgan: “Roedd y dechneg yr un fath i raddau helaeth ag ar gyfer gweithdrefn agored.

“Fodd bynnag, os bydd llai o boen wedyn, mae hyn yn rhyddhau’r anesthetydd i symud ymlaen yn gyflymach gyda’r claf nesaf, gan arwain o bosibl at well effeithlonrwydd rhestr.”

Trwy gyd-ddigwyddiad, roedd Dr Morgan wedi cael ei ddisg llithriad ei hun wedi'i gwella gan Mr Boreham trwy'r dechneg endoriad mwy.

“Fe wnes i wylio’n genfigennus wrth i’r twll bach gael ei wneud yn dyner ac ni allwn helpu i gyffwrdd â’m craith fwy fy hun er mwyn cymharu,” meddai.

Ar y dde: Yn mwynhau mynd am dro o amgylch ei ardd – mae David Williams yn edrych ymlaen at well ansawdd bywyd

Dywedodd rheolwr yr arbenigedd orthopedig, Jade Rouse, fod y llawdriniaeth wedi mynd hyd yn oed yn well na'r disgwyl.

“Roedden ni’n rhagweld y bydden ni yno’r rhan fwyaf o’r bore ond fe aeth yn gyflymach nag yr oedden ni’n meddwl,” meddai.

“Mae cael triniaeth yr un diwrnod yn osgoi’r claf rhag gorfod aros dros nos, a’r costau sy’n gysylltiedig â hynny.

“Yna gellir defnyddio’r gwely ar gyfer claf arall ac arbenigedd arall. Ac mae'n well i'r claf godi a mynd adref. Aeth yn dda iawn.”

Dywedodd Mr Boreham mai dim ond nifer cyfyngedig o ddisgectomïau endosgopig y gellid eu cynnal i ddechrau. Fel gydag unrhyw dechneg newydd, roedd angen amser ar y tîm i ddatblygu eu sgiliau a dod i arfer â'r offer newydd.

“Nid yw’n weithdrefn ar gyfer poen cefn, sy’n symptom hynod gyffredin ond yn un nad oes gan lawdriniaeth, yn anffodus, ateb iddo mewn gwirionedd,” meddai.

“Fodd bynnag, ar gyfer poen yn y goes oherwydd cywasgu nerfau mae'n llawdriniaeth dda, oherwydd gall y boen fod yn ddifrifol iawn ac yn anablu.

“Gellir datrys y rhan fwyaf o'r problemau hyn heb lawdriniaeth, ond y rhai nad ydynt yn ymateb y byddwch yn mynd ymlaen i gael llawdriniaeth.

“Oherwydd ein gallu cyfyngedig mae gennym feini prawf llym a dim ond ar yr achosion mwyaf brys ac anghenus y gallwn weithredu.

“Mae’n wasanaeth rydyn ni’n bwriadu ei ddatblygu ond mae’n cynnwys adeiladu eich llwyth achosion a’ch profiad, ac efallai gwneud mwy o gyrsiau. Ond fel man cychwyn, mae’n ateb eithaf cain i broblem gyffredin.”

Roedd Mr Williams, peiriannydd Openreach o Lanybydder, wedi dioddef o boen nerf tebyg i sciatica, yn enwedig yn ei goes dde, ers blynyddoedd.

“Ar ddechrau’r llynedd fe aeth yn ddrwg iawn,” meddai. “Ar un adeg roedd yn rhaid i mi fynd i’r adran damweiniau ac achosion brys oherwydd collais y teimlad yn y ddwy goes am rai oriau.

“Ceisiais ffisiotherapi a chyffuriau lladd poen, a oedd yn lleddfu’r boen ond heb gael gwared arno.

“Wnes i ddim stopio gweithio ond dwi’n gweithio ar hyd a lled De Cymru ac os oeddwn i’n gyrru am gyfnod hir roeddwn i wedi tynnu i mewn i ymestyn fy nghoesau. Roedd yn rhaid i mi fod yn ofalus sut wnes i gynllunio fy niwrnod.”

Cafodd Mr Williams ei atgyfeirio at Mr Boreham a chafodd amryw o sganiau. Yna penderfynwyd mai llawdriniaeth oedd yr ateb gorau.

“Unwaith y daeth yr anesthetig i ffwrdd roeddwn yn barod i fynd adref yn syth bin ond roedden nhw eisiau i mi aros ychydig nes i mi gael fy nerth yn ôl,” meddai.

“Mae poen y goes yn bendant yn llawer gwell nag yr oedd. Rwy'n cerdded o gwmpas y tŷ a'r ardd, er fy mod yn dilyn y cyngor gan y ffisio ac yn ei gymryd yn hawdd.

“Gobeithio nawr y gallaf edrych ymlaen at ansawdd bywyd gwell.”

Nod y bwrdd iechyd yw datblygu Ysbyty Castell-nedd Port Talbot fel ei ganolfan ragoriaeth ar gyfer orthopaedeg, gofal asgwrn cefn ac wroleg.

Fel rhan o'r cynlluniau hyn, agorodd tair theatr llawdriniaethau newydd yno yn gynharach y mis hwn, sy'n cynrychioli cyfanswm buddsoddiad o £21 miliwn.

Dywedodd Kim Stephens, rheolwr gweithredol theatr yr ysbyty: “Mae’r tîm yn wirioneddol frwdfrydig ac yn croesawu’r gweithdrefnau newydd hyn.”