Mae fferyllwyr yn ehangu sgiliau i helpu i ddarparu mwy o ofal yn y gymuned

Mae fferyllfeydd cymunedol yn gweithio mewn mwy o ffyrdd nag erioed i’w gwneud hi’n haws i bobl dderbyn gofal fwy agos i adref.

Gall rhagnodwyr annibynnol roi cyngor, atgyfeirio a rhagnodi meddyginiaeth i gleifion ar gyfer nifer o anhwylderau gwahanol.

Gall hyn helpu i ryddhau pwysau o bractisau meddygon teulu drwy asesu cleifion priodol heb fod angen apwyntiad.

Mae’n wasanaeth sy’n datblygu nad yw ar gael eto ym mhob fferyllfa gymunedol, gyda 18 o ragnodwyr annibynnol yn ardal Bae Abertawe ar hyn o bryd.

Amcan Llywodraeth Cymru yw cael presgripsiynydd annibynnol ym mhob fferyllfa gymunedol yng Nghymru erbyn 2030.

Gall pobl ymweld â'u fferyllfa leol i drafod a yw'r gwasanaeth ar gael a phryd.

Yn y llun: Alison Sparkes, rhagnodydd annibynnol yn The Health Dispensary yng Nghastell-nedd.

Er nad yw apwyntiadau'n hanfodol, gallant ofyn i'r fferyllfa leol a ydynt ar gael, ac efallai y gofynnir iddynt ffonio'n ôl ar adeg fwy priodol.

Cynhelir ymgynghoriadau mewn ystafell breifat a bydd y rhagnodwr annibynnol yn trafod symptomau ac yn penderfynu a fyddai’n well cynnig cyngor yn unig, triniaeth neu atgyfeirio at feddyg teulu neu weithiwr gofal iechyd proffesiynol arall.

Rhaid i fferyllwyr cymunedol gwblhau cwrs achrededig i gymhwyso fel rhagnodwr annibynnol.

Bydd pob un wedi dewis rhai anhwylderau neu gyflyrau, megis heintiau'r llwybr wrinol, i arbenigo ynddynt.

Mae newidiadau i addysg fferyllwyr hefyd yn golygu y bydd fferyllwyr newydd gymhwyso yn gadael y brifysgol fel rhagnodwyr annibynnol o 2025 ymlaen.

Bydd defnyddio ystod lawn o sgiliau a gwybodaeth rhagnodwyr annibynnol yn helpu i wella mynediad at ofal a gwella llif cleifion, gan leddfu pwysau ar y GIG.

Mae cynlluniau cenedlaethol ar waith i fferyllfeydd cymunedol gynnig hyd yn oed mwy o wasanaethau clinigol yn y dyfodol.

Dywedodd Sam Page, Pennaeth Gofal Sylfaenol Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe: “Mae rhagnodwyr annibynnol yn galluogi cleifion i gael eu gweld o fewn fferyllfa gymunedol ar gyfer gwasanaethau rhagnodedig.

“Bydd y fferyllydd yn mynd â’r claf i’r ystafell ymgynghori i ddeall beth yw ei bryder.

“Os yw o fewn maes arbenigedd y fferyllydd, bydd yn asesu addasrwydd y claf ar gyfer triniaeth a all gynnwys archwiliad.

“Bydd y fferyllydd yn eu holi am eu symptomau ac yn gallu rhagnodi yn unol â hynny.

“Mae hyn yn helpu i ryddhau pwysau ar bractisau meddygon teulu tra’n darparu gofal yn agos at gartrefi cleifion.”

Mae Alison Sparkes yn un o ragnodwyr annibynnol Bae Abertawe, wedi'i lleoli yn The Health Dispensary yng Nghastell-nedd.

Dywedodd fod pryderon fel arfer yn cael eu cwmpasu gan y Gwasanaeth Anhwylderau Cyffredin - gwasanaeth rhad ac am ddim sy'n darparu triniaeth dros y cownter ar gyfer 26 o gyflyrau bob dydd.

Fodd bynnag, gall rhagnodwyr annibynnol roi cyngor ar anhwylderau pellach a rhagnodi ystod ehangach o feddyginiaethau yn seiliedig ar gwmpas eu hyfforddiant.

“Rwy’n meddwl ei fod yn hynod o gyfleus i bobl oherwydd yn aml nid oes rhaid iddynt aros am apwyntiad,” meddai Alison.

“Mae llawer ohonyn nhw'n falch o allu siarad â rhywun wyneb i wyneb am eu pryderon iechyd.

“Weithiau, y cyfan sydd ei angen yw llais calonogol i roi rhywfaint o gyngor iddynt o ran hunanofal. Ar adegau eraill gallai fod yn rhagnodi meddyginiaeth.”

Dywedodd Alison fod fferyllfeydd cymunedol a phresgripsiynwyr annibynnol yn help enfawr o ran lleddfu'r pwysau ar bractisau meddygon teulu.

Ychwanegodd: “Rwy’n meddwl bod y gwasanaeth rhagnodi annibynnol yn help enfawr i bractisau meddygon teulu.

“Rydyn ni nawr yn cael llawer o atgyfeiriadau ganddyn nhw, yn cynghori pobl i weld eu fferyllydd yn gyntaf.

“Mae’r cyhoedd yn dechrau ein hadnabod fel eu pwynt cyswllt cyntaf ar gyfer gofal iechyd teuluol a gallem gael ein gweld yn fuan fel brysbennu yn y gymuned ar gyfer gwasanaethau eraill y GIG.”