Mae Cynghrair Cyfeillion Ysbyty Treforys - yr hynaf yn y DU - yn dathlu penblwydd 80 oed

Mae Cynghrair Cyfeillion Ysbyty Treforys – yr hynaf yn y DU – wedi codi tua £2.3 miliwn dros y blynyddoedd yn dathlu ei benblwydd 80 oed.

Cafodd 80 mlynedd nodedig yr elusen o godi arian ei nodi gan gynulliad coffa arbennig, a fynychwyd gan Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru, Eluned Morgan, ac uwch staff Treforys yng Nghanolfan Addysg yr ysbyty.

Fe'i sefydlwyd ym 1943 pan sefydlwyd pwyllgor i drefnu sioeau ffilm a chyngherddau ar gyfer milwyr clwyfedig yn ystod yr Ail Ryfel Byd.

Ers hynny mae'r Cyfeillion wedi gweithio'n ddiflino i godi arian a darparu offer y mae mawr ei angen ar gyfer bron pob adran a swyddogaeth yr ysbyty, o beiriannau diagnostig allweddol i anrhegion Nadolig i gleifion a staff.

Bu cymaint o uchafbwyntiau yn ystod ei hanes, gan gynnwys nid un ond dau ymweliad i gydnabod ei waith rhagorol gan y Tywysog Charles ar y pryd.

Bu’r Cyfeillion hefyd yn trefnu un o’r uchafbwyntiau yng nghalendr Abertawe ers 34 mlynedd – byddai carnifal blynyddol Treforys, pan fyddai fflotiau’n cynrychioli pob adran ysbyty, ynghyd â llawer o rai eraill o ddiwydiannau a chwmnïau lleol, yn ffurfio gorymdaith a ddaeth i ben yn yr ysbyty.

Hwn oedd digwyddiad carnifal mwyaf Cymru a chododd llawer o filoedd.

Mae gwaith codi arian y grŵp wedi talu am amrywiaeth enfawr o gefnogaeth, gan gynnwys sganiwr 3D cyntaf yr ysbyty, ar gost o £93,000, yn ogystal â’i gapel, ynghyd â’i organ, a agorodd yn 1964 ac sydd bellach yn ganolfan aml-ffydd.

Yr organydd am 25 mlynedd oedd Mrs Megan Evans, gyda Mr Phil George hefyd yn chwarae'r offeryn am gyfnod o 25 mlynedd.

I nodi Coroni’r Frenhines ym 1953, darparodd y Cyfeillion setiau teledu i gleifion er mwyn iddynt allu mwynhau’r pasiant tra hefyd yn adeiladu gardd goffa, wedi’i lleoli o flaen Hosbis Tŷ Olwen.

Cododd y Gynghrair yr arian hefyd i dalu am lety pwrpasol i ymwelwyr oedd angen aros dros nos. Yn cael ei adnabod yn syml fel Y Byngalo, roedd yr eiddo, a agorodd ym 1976, yn darparu amgylchedd croesawgar a llonydd i aelodau'r teulu a oedd wedi gwneud teithiau hir i ymweld â'u hanwyliaid.

Er nad oedd y grŵp byth yn fodlon gorffwys ar eu rhwyfau, aeth y grŵp gam ymhellach yn 2010 pan ddymchwelwyd Y Byngalo gyda mwy o arian yn cael ei ddarparu i brynu dau fflat, gyda lle i saith o bobl, yn Clos George Morgan gerllaw.

Yn y llun ar y dde mae aelodau CC Treforys y tu allan i'r fflatiau yn 2010

Mae perthnasau mor bell i ffwrdd â Sweden a Gwlad Pwyl wedi elwa o wybod bod ganddyn nhw amgylchedd tawel gerllaw i ddarparu noddfa wrth dreulio amser gyda pherthnasau difrifol wael. Mae mwy nag 20,000 o aelodau'r teulu wedi cael cymorth fel hyn.

Nid yw'n syndod efallai, ar ôl gwneud cymaint i wella bywydau cleifion a staff, fod nifer o aelodau pwyllgor y Cyfeillion wedi'u hanrhydeddu, gan gynnwys y cadeirydd hirsefydlog John Hughes, MBE.

“Nod y Cyfeillion erioed fu darparu peth o’r offer angenrheidiol i osod Ysbyty Treforys ar flaen y gad o ran gofal meddygol,” meddai Mr Hughes, yr oedd ei dad, y diweddar William Randall Hughes, ymhlith aelodau sefydlu’r elusen a hefyd yn ysgrifennydd cyffredinol amser hir.

Roedd ei fam, Gladys, hefyd yn aelod tra roedd diweddar wraig John, Trish, yn ysgrifennydd hir-amser y Cyfeillion, rôl a gyflawnwyd cyn hynny gan ei thad, Mr Trevor Evans.

Ychwanegodd Mr Hughes, sydd wedi bod yn gysylltiedig ers 68 mlynedd: “Mae gwasanaethau ac adrannau yn dod atom ni gyda chais am rywbeth maen nhw ei angen, mae gennym ni gyfarfod ac yna rydyn ni’n pwyso a mesur a allwn ni helpu.

“Does dim cyfrinach fawr ynglŷn â sut rydyn ni'n mynd ati i godi arian. Yr adeg hon o'r flwyddyn, rydym yn gwerthu cardiau Nadolig, er enghraifft. Ond dros gyfnod hir o amser rydym wedi ennill llawer o brofiad ac wedi datblygu llawer o'r cysylltiadau yr oedd eu hangen arnom.

“Mae'r arian yn adio i fyny os ydych chi'n rhoi'r gwaith i mewn ac mae pethau wedi bod yn digwydd, prosiectau i weithio ar bron bob wythnos am yr holl ddegawdau hyn.

“Ar un adeg roedd gennym ni tua 30 o aelodau pwyllgor. Nawr rydyn ni lawr i saith ond rydyn ni'n dal i fynd yn gryf. Hoffwn dalu teyrnged yn arbennig i Sian Harris Williams, sydd wedi bod yn drysorydd i ni ers blynyddoedd lawer.

“Mae’r rhestr o brosiectau rydyn ni wedi bod yn ymwneud â yn un hir. Weithiau mae wedi bod yn bethau syml i helpu, yn enwedig yn y dyddiau cynnar. Er enghraifft, fe wnaethom ddarparu rheiliau gwely a llenni mewn wardiau, teganau a dodrefn ar gyfer y ward bediatrig. Roedd gennym ni ystafell arlwyo wedi'i gosod yn ystafell fwyta'r nyrs.

“Yna mae llawer mwy brosiectau wedi bod, fel y capel a’r llety i ymwelwyr. Ond rydyn ni'n hapus i helpu, os gallwn ni.

“Pan fod angen, rydyn ni wedi cludo cleifion mewn cadair olwyn, neu hyd yn oed yn eu gwelyau, i’r capel. Yn y gorffennol, mae hyn wedi bod yn boblogaidd ar gyfer digwyddiadau fel Diolchgarwch y Cynhaeaf a gwasanaethau Nadolig.

“Rydym wedi cynnal diwrnodau golff elusennol, gyda chefnogaeth ers blynyddoedd lawer gan Glwb Golff Treforys ac wedi ariannu gorsaf radio ysbyty o'r enw Radio LF, yn ogystal â darparu gwasanaeth lle gallai cleifion gael mynediad i set deledu wrth erchwyn eu gwelyau, o'r enw Morrivision.

“Mae ein prosiectau diweddaraf yn cynnwys codi arian ar gyfer sganiwr bledren, monitorau cardiaidd a throlïau meddygol ar gyfer yr Adran Achosion Brys.

“Mae’r cyfan yn ymwneud â’r ymdrech ar y cyd ac rydym mor falch o’r hyn y mae’r Cyfeillion wedi’i gyflawni. Ein nod syml erioed fu gwneud beth bynnag a allwn i wneud bywyd yn fwy cyfforddus i gleifion.

“Pan edrychaf yn ôl ar bopeth yr ydym wedi bod yn ymwneud ag ef dros ddegawdau, rwy’n meddwl am y ddiweddar Mrs MM Williams, cyn Fetron yr Ysbyty.

“Yng Ngwasanaeth Gwobrwyo Nyrsys yn 1957 dywedodd, 'Dydw i ddim yn gwybod beth fydden ni'n ei wneud heb y Cyfeillion. Maen nhw'n rhoi eu hunain allan yn aruthrol i'n helpu ni... maen nhw'n cael eu gwerthfawrogi'n fawr gan gleifion a staff ac ar ben hynny, maen nhw'n bwrw ymlaen â'u tasgau hunan-benodedig yn anymwthiol a byth yn disgwyl canmoliaeth'.”

Dathlwyd 80 mlynedd ryfeddol Cynghrair Cyfeillion Treforys o godi arian gan gynulliad coffa arbennig o uwch staff Canolfan Addysg yr ysbyty.

Dywedodd Cyfarwyddwr Grŵp Gwasanaeth Ysbyty Treforys, Sue Moore, a gyflwynodd blac a chacen penblwydd i’r Cyfeillion: “Rwy’n falch iawn o’r gwaith anhygoel, yr ysbryd, y dycnwch a’r ymrwymiad a ddangoswyd gan Gynghrair Cyfeillion Treforys dros nifer o flynyddoedd.

"Fe wnaethon nhw fy rhoi mewn cof am ddyfyniad Samuel Coleridge: 'Coeden gysgodi yw cyfeillgarwch.' Cynghrair y Cyfeillion yw’r lloches ac mae eu cefnogaeth a’u hymroddiad anhygoel yn rhywbeth na fyddwch chi’n ei weld yn aml y dyddiau hyn.”

Dyma rhai o’r eitemau a’r prosiectau mwyaf arwyddocaol a ariannwyd yn ystod y blynyddoedd diwethaf gan Gynghrair Cyfeillion Treforys wedi’u rhestru isod:

2010 Adnewyddu ac agor llety perthnasau newydd, £11369.57

2011 Prynu Endosgop Colorefrol, £17,422

2012 Prynu Sganiwr Bledren i Ward S, £9,900, ynghyd â chadeiriau cawod baglu a Gwyntyllod Dyson ar gyfer Ward F, £3,792

2013 Prynu Sganiwr 3D i Adran y Genau a'r Wyneb, £20,700, Dadebru Babanod i'r Adran Achosion Brys, £9,600, ynghyd â phrynu System Trwyth Cyflym Belmont ar gyfer Adran Damweiniau ac Achosion Brys, £10,000

2014 Prynu Sganiwr Bledren i Wardiau Ynys Môn a Gŵyr, £7,250

2015 Prynu Uned Uwchsain ar gyfer yr Adran Damweiniau ac Achosion Brys, £20,900, ynghyd â monitorau larwm cwympiadau ar gyfer Ward B yr Adran Cyhyrysgerbydol, £4,151

2016 Prynu Sganiwr Uwchsain Laparasgopig Mewn Llawdriniaeth i'r Theatrau Llawdriniaeth, £34,000.

2017 Prynu Dwy Uned Gludadwy Hivamat 200 ar gyfer yr Adran Llosgiadau a Phlastigau, £6,500

2018 Prynu 15 Cadeiriau Cleifion Cefn Uchel Arvada ar gyfer yr Adran Cyhyrysgerbydol, £8,358, ynghyd â Scopeguide ar gyfer yr Adran Endosgopi yn costio £33,603

2019 Prynu pedair x system gyfrifiadurol RITA ar gyfer Ward D, cyfanswm y gost o £23,980, ynghyd â phedwar Trosglwyddydd Telemetreg ar gyfer Ward Gardiaidd Cyril Evans, yn costio £4122.