Golau gwyrdd i fferm solar newydd unigryw Ysbyty Treforys

Mae oes werdd wedi gwawrio yn Ysbyty Treforys gydag agoriad fferm solar enfawr.

Y datblygiad gwerth £ 5.9 miliwn, y cyntaf yn y DU i gael ei gysylltu'n uniongyrchol i ysbyty acíwt, yw'r diweddaraf mewn cyfres o welliannau amgylcheddol ar draws Bae Abertawe, gyda mwy i ddilyn yn y misoedd i ddod.

Cwblhawyd gwaith comisiynu ar y fferm solar 10,000 panel ar Fferm Brynwhillach yn gynharach y mis hwn a dechreuodd y trydan lifo ar hyd gwifren breifat 3km i’r ysbyty yr wythnos ddiwethaf.

Bydd y fferm 4MW yn cyflenwi bron i chwarter pŵer Morriston, gan dorri'r bil trydan oddeutu £500,000 y flwyddyn a lleihau allyriadau carbon yn sylweddol.

Gyda'r gaeaf yn prysur agosáu, gall amseriad lansio'r fferm solar ymddangos yn anarferol braidd. Ond mae yna reswm drosto.

Esboniodd Des Keighan, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Gweithrediadau Bae Abertawe: “Roedd yn rhaid i ni wneud y gwaith yn ystod yr haf yn hytrach nag yn y gaeaf pan fyddai wedi bod yn wlyb ac yn fwdlyd dros ben.

“Bydd y fferm solar yn cwrdd â thua 26 y cant o bŵer Morriston ond dyma’r cyfartaledd ar draws y flwyddyn.

“Ni fydd mor weithgar yn ystod misoedd y gaeaf neu gyda’r nos ond ar adegau eraill bydd yn llawer mwy cynhyrchiol.

“Er mai dim ond yr wythnos ddiwethaf yr aeth yn fyw, ac er ei fod yn hydref, rydym eisoes wedi cael un diwrnod pan bwerodd yr ysbyty yn gyfangwbl.

“Rydyn ni’n rhagweld y bydd dyddiau pan fydd gennym ni drydan dros ben i’w allforio i’r Grid Cenedlaethol hefyd.”

Dyfarnwyd £13.5 miliwn i'r bwrdd iechyd, ar sail buddsoddi i arbed, i ostwng ei gostau ynni a lleihau ei ôl troed carbon oddeutu 3,000 tunnell y flwyddyn.

Cwblhawyd cam un, ystod o fesurau arbed ynni yn ysbytai Treforys a Singleton ac adeiladau bwrdd iechyd eraill, yn gynharach eleni ar gost o £7.7 miliwn.

Y fferm solar, a ddatblygwyd ar safle 14 hectar, yw'r ail gam, a bydd trydydd cam i'w gwblhau erbyn diwedd mis Mawrth nesaf.

Bydd yn cynnwys goleuadau LED pellach ar draws safleoedd byrddau iechyd, gosod pympiau gwres ffynhonnell aer mewn dau leoliad a phaneli solar wedi'u gosod ar do yn Ysbyty Cefn Coed.

Mae hyn yn gyfystyr â buddsoddiad o £2.4 miliwn a bydd yn arwain at ôl troed carbon is o ychydig llai na 300 tunnell y flwyddyn.

Mae Bae Abertawe yn gwario tua £6.9 miliwn y flwyddyn ar drydan, dŵr, nwy, a thrin carthffosiaeth. Disgwylir i hyn godi flwyddyn ar ôl blwyddyn, ar gyfradd uwch na chwyddiant.

Dyfarnwyd y £13.5 miliwn trwy Re: Fit, rhaglen genedlaethol, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, i roi cyfle i sefydliadau'r sector cyhoeddus leihau allyriadau carbon, sicrhau arbedion gwarantedig a thorri costau ynni.

Darperir cyllid ar ffurf grant ad-daladwy trwy'r cynllun Twf Gwyrdd a ddarperir gan Lywodraeth Cymru.

Yn dilyn proses ddethol helaeth, dewisodd y bwrdd iechyd Vital Energi fel ei bartner ym mis Rhagfyr 2019.

Mae'r bwrdd iechyd hefyd wedi cael cefnogaeth tîm Gwasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru.

Er bod yn rhaid ad-dalu'r arian, mae'r fferm solar a chynlluniau arbed ynni yn gwarantu arbedion isafswm o fwy na £1.5 miliwn y flwyddyn yn ogystal â'r gostyngiad mewn allyriadau carbon.

Dywedodd Cadeirydd BIP Bae Abertawe, Emma Woollett: “Mae'r bwrdd iechyd eisiau gwella iechyd pobl, ac mae lleihau llygredd ac effaith newid yn yr hinsawdd yn rhan hanfodol o hynny.

“Rydym yn chwarae ein rhan trwy newid i ffynonellau ynni di-garbon adnewyddadwy ac wedi buddsoddi yn ein fferm solar ein hunain yn Nhreforys.

“Rydyn ni wedi gweithio gyda Vital i ddod â hyn ar waith ac fe aethon ni'n fyw yr wythnos diwethaf.

“Yn ystod y misoedd nesaf rydym yn anelu at gwblhau prosiectau pellach i leihau ein hallyriadau carbon.

“Bydd y prosiectau hyn yn cynyddu ein cyflenwad ynni adnewyddadwy ac yn ein helpu i gyfrannu at adnoddau ynni adnewyddadwy Bae Abertawe a gwella ansawdd aer.”