Galar Da! Mae'n dda siarad am farwolaeth

Profodd digwyddiad Galar Da yn Ysbyty Treforys ei bod yn dda siarad am farwolaeth, marw a phrofedigaeth.

Croesawodd y Gwasanaeth Parasol Diwedd Oes, Tŷ Olwen a’r Gwasanaeth Gofal ar Ôl Marwolaeth y cyhoedd, cleifion a staff i Ysbyty Treforys i’r digwyddiad a oedd yn annog bod yn agored a thrafodaeth am farwolaeth, tra’n codi ymwybyddiaeth o’r holl wahanol wasanaethau a phobl a all gymryd rhan yn dilyn marwolaeth.

Roedd y digwyddiad yn cyd-daro ag Wythnos Ymwybyddiaeth Byw Nawr (Mai 8-14), a gwahoddwyd nifer o gwmnïau lleol gan gynnwys trefnwyr angladdau, elusennau canser a gwasanaethau profedigaeth i gynnal stondinau gwybodaeth.

Helpodd Kimberley Hampton-Evans (yn y llun), Rheolwr Gwasanaeth Gofal ar ôl Marwolaeth, i drefnu’r digwyddiad.

Meddai: “Profodd y digwyddiad yn llwyddiannus iawn wrth annog pobl i siarad am farwolaeth – boed hynny drostynt eu hunain, cefnogi rhywun sy’n cynllunio ar gyfer diwedd oes, neu sydd wedi cael profedigaeth yn ddiweddar.

“Dyma’r digwyddiad mwyaf a gorau rydyn ni wedi’i gael yn fy amser yma. Yn flaenorol, cawsom arddangosfa fach gan y timau Gofal ar ôl Marwolaeth a Diwedd Oes.

“Y teimlad cyffredinol o’r digwyddiad hwn oedd bod pawb a fynychodd – cleifion, y cyhoedd a’n staff – wedi cymryd llawer ohono.

“Yn anffodus, mae marwolaeth yn digwydd i bob un ohonom, ond gallwn dorri’r stigma o gwmpas yr amser hwnnw drwy gael y trafodaethau hyn ac yn sicr fe wnaethom hynny diolch i’r gwahanol wasanaethau a oedd yn y digwyddiad.

“Roedd yn ysgogi’r meddwl, yn emosiynol ar brydiau, ond yn bwysicaf oll fe ddechreuodd lawer, llawer o sgyrsiau.

“Y flwyddyn nesaf byddwn yn ceisio gwneud rhywbeth hyd yn oed yn fwy a gobeithio adeiladu ar lwyddiant Good Grief.

Helpodd Philippa Bolton, Nyrs Glinigol Parasol Arbenigwr Diwedd Oes, i lwyfannu’r digwyddiad.

Meddai: “Rydym yn gwbl ymwybodol bod marwolaeth yn bwnc y mae’n well gan rai beidio â’i drafod, ac rydym yn deall pam y bydd pobl wedi gweld ein digwyddiad yn Ysbyty Treforys ac wedi cerdded heibio’n gyflym. Mae'n cael ei weld fel pwnc tabŵ.

“Ond mae’r digwyddiad hwn yn helpu i chwalu’r rhwystrau o gwmpas siarad am farw, marwolaeth a phrofedigaeth.

“Yr hyn rydyn ni wedi’i brofi drwy ein gwasanaeth yw bod yr unigolyn a’i deulu wedi elwa’n fawr o gael y sgyrsiau hyn yn ddigon cynnar.

“Nid yw’n rhywbeth y mae’n rhaid i chi ei drafod pan fyddwch yn sâl ychwaith. Daeth llawer o bobl atom ac nid oeddent yn ymwybodol o bwysigrwydd ysgrifennu ewyllys. Felly roedd yr ochr honno hefyd yn fuddiol iawn i'r rhai a fynychodd.

“Roedd yn wych gweld nifer o wahanol wasanaethau yn rhan o’r digwyddiad oherwydd ei fod wedi helpu i gwmpasu gwahanol agweddau. Mae’n helpu i baratoi pobl mewn ffordd fwy addysgedig ar gyfer yr hyn sy’n foment anodd iawn.”

Cynhaliodd Tŷ Olwen, sydd wedi'i leoli ar dir Treforys, stondin yn y digwyddiad hefyd.

YN Y LLUN: Is-gadeirydd Ymddiriedolaeth Tŷ Olwen Paul Murray, y gwirfoddolwr Ann Sandham, y Rheolwr Cefnogi Gwirfoddolwyr Helen Martin a gwirfoddolwyr Chinch Gryniewicz a Judith Williams.

Dywedodd Helen Martin, Rheolwr Cefnogi Gwirfoddolwyr yn Nhŷ Olwen: “Yr hyn a wnaeth y digwyddiad hwn oedd chwalu’r rhwystrau ynghylch siarad am farwolaeth, a helpu pobl i ddeall mwy am y gwahanol bethau sy’n gysylltiedig ag ef.

“Mae cael rhywun agos atoch yn marw yn gallu bod yn emosiynol a thrallodus iawn, ond roedd y digwyddiad hwn yn trafod yr ofnau a’r pryder ynghylch hynny. Drwy gael amrywiaeth o wasanaethau gwahanol yn bresennol, roedd hefyd yn helpu i ateb unrhyw gwestiynau am yr hyn sy’n digwydd ar ôl marwolaeth a’r pethau sy’n gysylltiedig â hynny – fel yr angladd, er enghraifft.

“Roedd yn galonogol iawn gweld cymaint o bobl yn galw heibio i sgwrsio â’r timau amrywiol. Roedd ein gwirfoddolwyr ymroddedig hefyd wrth law i weini te a choffi, ac roedd hynny’n ffordd wych o ddechrau sgwrs yn dawel ac ateb unrhyw gwestiynau.”