Trefn newydd yn fuddugol i'r Bwrdd Iechyd a'r claf

Mae claf o Fae Abertawe wedi cael ei arbed rhag y posibilrwydd o aros yn yr ysbyty am chwe mis - a chael ei fwydo'n fewnwythiennol - diolch i ddyfais newydd arloesol.

Bu angen llawdriniaeth frys ar Mandy Brown (yn y llun uchod gyda'r Athro Dean Harris) yn Ysbyty Treforys yn ystod yr haf i dynnu rhywfaint o'i choluddyn bach.

Fel arfer byddai'r llawdriniaeth yn gofyn am arhosiad hir yn yr ysbyty cyn mynd o dan y gyllell eto i roi'r coluddyn yn ôl at ei gilydd, fodd bynnag, cymerodd yr Athro Dean Harris ymagwedd wahanol.

Defnyddiodd y llawfeddyg colorefrol ymgynghorol ddyfais newydd, na ddefnyddiwyd erioed o'r blaen yng Nghymru, a oedd yn caniatáu i goluddyn ei glaf weithio'n naturiol gan ddileu'r angen am fwydo mewnwythiennol, gan alluogi'r claf 65 oed i wella gartref.

Dywedodd yr Athro Harris: “Perfformiais y llawdriniaeth ar Mandy tua phedwar mis yn ôl ar ôl cymhlethdodau o amgylch llawdriniaeth frys wahanol, pan fu’n rhaid i rywfaint o’i choluddyn bach gael ei dynnu, ac nid oedd yn ddiogel uno’r coluddyn yn ôl at ei gilydd.

“Bu’n rhaid i ni ffurfio stoma allanol, yn agos at ble mae’r stumog.

“Fel arfer byddai hynny’n golygu y byddai’n rhaid iddi aros yn yr ysbyty am chwe mis, yn bwydo’n fewnwythiennol, nes bod y feinwe graith y tu mewn i’w habdomen wedi setlo digon i ni allu gwneud ail lawdriniaeth ac uno’r coluddyn yn ôl at ei gilydd.

“Yr hyn rydyn ni wedi'i wneud yn lle hynny yw gosod dyfais o'r enw'r Insides Device iddi, sef peiriant a fydd yn sugno cynnwys y bag stoma a'i drwytho i lawr rhan isaf y coluddyn i ganiatáu iddo weithio'n naturiol. Mae hynny'n golygu y gall gael yr holl faeth sydd ei angen arni i'r coluddyn lle mae o'r budd mwyaf.

“Y cynllun yw dod â hi yn ôl ym mis Ionawr a llawdriniaeth i wrthdroi’r stoma ac yna ni fydd angen y ddyfais arni mwyach.

“Mae Mandy wedi gallu dod oddi ar y bwydo mewnwythiennol a mynd adref o’r ysbyty am y ddau neu dri mis nesaf tra ei bod yn aros am ei llawdriniaeth.”

Mae'r symudiad yn amlwg wedi bod o fudd i Mandy ond mae hefyd wedi arbed arian i'r Bwrdd Iechyd.

Dywedodd yr Athro Harris: “Y manteision yw bod y claf yn hapus a bod ganddo ansawdd bywyd gwell, gan nad yw’n rhwym o fod yn yr ysbyty.

“Mae hefyd yn arbed costau aruthrol oherwydd ein bod yn osgoi cost gwely'r ysbyty - £400 y dydd - ac £80 y dydd am y maeth mewnwythiennol.

“Mae’n debyg ei fod hefyd yn lleihau’r risg o gymhlethdodau drwy fod ar fwydo mewnwythiennol am y cyfnod hwnnw o amser.”

Mandy yw'r person cyntaf yng Nghymru i gael Insides Device.

Cadarnhaodd yr Athro Harris: “‘Chyme Reinfusion’ yw enw’r driniaeth. Nid yw’n dechneg newydd – roedd yn arfer bod yn bosibl mewn ffordd anniben iawn drwy ddefnyddio chwistrellau a chathetrau – ond mae’r system hon yn newydd ac yn gwneud y broses yn llawer symlach i’w gwneud, sy’n golygu y gall y claf ei wneud ei hun gartref .

“Mae’r cwmni sy’n gwneud y ddyfais yn dweud wrthyf mai hi yw’r claf cyntaf yng Nghymru i wneud hyn. Mae’n gyffrous iawn gallu defnyddio technoleg arloesol gyda chleifion Bae Abertawe.”

Dywedodd yr Athro Harris y gallai'r ddyfais fod o fudd i gleifion eraill yn y dyfodol.

Dywedodd: “Diolch byth, prin oedd y cymhlethdod a gafodd Mandy, ond rydym yn ei weld dwy neu dair gwaith y flwyddyn a byddai’r system hon yn ddelfrydol i’w defnyddio yn y lleoliad hwnnw. Gallai hefyd fod o fudd i gleifion cyn iddynt gael cynllun i wrthdroi llawdriniaeth stoma.

“Mae rhywfaint o dystiolaeth bod gweithrediad y coluddyn ar ôl gwrthdroi yn well os ydyn nhw wedi cael triniaeth o flaen llaw gyda'r ddyfais hon cyn iddynt gael gwrthdroad stoma. Dyna faes arall lle gallai fod o fudd i grŵp ehangach o gleifion wella ansawdd eu bywyd.”

Dywedodd Mandy: “Mae wedi bod yn llwyddiant. Rwyf mor ddiolchgar fy mod wedi cael y cyfle i fod y person cyntaf yng Nghymru i gael y driniaeth hon.

“Roeddwn i’n hapus i roi cynnig arni gan fod rhaid i mi gael tiwb i’m bwydo oherwydd ni allwn fwyta’n gorfforol. Nawr rwy'n gallu bwyta.

“Siaradodd yr Athro Harris â mi drwy bopeth. Mae wedi bod yn hollol anhygoel. Daeth i wybod am y peiriant newydd, roedd y cyfan yn deillio o hynny.”