Tîm arbenigol yn darparu gwasanaeth cyflymach i gleifion iechyd meddwl

Mae cleifion ag angen iechyd meddwl brys sy'n dod i'r Adran Achosion Brys yn Ysbyty Treforys bellach yn cael eu hasesu o fewn awr gan dîm arbenigol.

Yn flaenorol, yn aml byddai'n rhaid iddynt aros oriau ar y tro i gael eu gweld oherwydd bod rhaid i staff yr Adran Achosion Brys flaenoriaethu'r rhai ag anafiadau difrifol a chyflyrau meddygol.

Yn anffodus gallai’r oedi achosi i rai cleifion â chyflyrau iechyd meddwl fynd yn ofidus, a allai sbarduno ymddygiad camdriniol, ymosodol neu hyd yn oed dreisgar tuag at staff.

Ond maen nhw nawr yn cael eu hasesu gan nyrs brysbennu a'u cyfeirio'n uniongyrchol at dîm Seiciatreg yr Adran Gyswllt o fewn awr.

Mae'r tîm amlddisgyblaethol yn cynnwys 36 o staff, gan gynnwys seiciatryddion ymgynghorol, arbenigwyr cyswllt, nyrsys iechyd meddwl, therapyddion a thechnegwyr galwedigaethol, nyrsys camddefnyddio sylweddau, cynghorwyr mewngymorth, nyrs anabledd dysgu a staff gweinyddol.

Mae’r gwasanaeth bellach wedi ennill achrediad gwasanaeth cyswllt iechyd meddwl safon aur – yr unig wasanaeth yng Nghymru i’w gael.

Mae safon y gofal a’r driniaeth a ddarparwyd dros y tair blynedd diwethaf wedi gweld yr adran yn bodloni’r holl safonau sy’n ofynnol i gael eu hailachredu gan y Rhwydwaith Achredu Cyswllt Seiciatrig (PLAN).

YN Y LLUN: Nyrs Glinigol Arbenigol Devlyn Evans (trydydd ar y chwith) ac aelodau o wasanaeth Seiciatreg yr Adran Cyswllt.

Mae'r tîm yn helpu cleifion sy'n oedolion ag ystod eang o faterion iechyd meddwl, gan gynnwys dementia, ar draws ysbytai Treforys, Singleton, Castell-nedd Port Talbot a Gorseinon.

Y tu allan i’r Adran Achosion Brys, mae cleifion yn cael eu hatgyfeirio at y tîm Seiciatreg Cyswllt o unrhyw ward ar gyfer asesiad, rheoli meddyginiaeth neu i sefydlu cynllun rheoli, sy’n cynnwys a oes angen eu hatgyfeirio i gael eu derbyn i uned seiciatrig, triniaeth gartref neu eu cyfeirio at ofal sylfaenol.

Mae'r gwasanaeth yn rhedeg bob dydd rhwng 7am-10pm, ac mae ganddo darged amser ymateb o awr ar gyfer unrhyw glaf 18 oed neu hŷn sydd wedi'i atgyfeirio o'r Adran Achosion Brys.

Ar hyn o bryd, mae 92 y cant o gleifion yn cael eu rhyddhau naill ai gartref neu'n cael eu cyfeirio at asiantaethau eraill am gymorth pellach.

Dywedodd yr Arbenigwr Nyrsio Clinigol Devlyn Evans, sydd wedi bod yn rhan o’r gwasanaeth ers naw mlynedd: “Gallwn weld cleifion ar wardiau gyda dementia, deliriwm neu gynorthwyo gyda’u rheolaeth meddyginiaeth.

“Gall fod yn unrhyw ymddygiad neu fater sy’n ymwneud ag iechyd meddwl. Bydd y staff yn cyfeirio’r claf atom.

“Rydym yn derbyn atgyfeiriad ysgrifenedig gan wardiau gyda rhywfaint o gefndir ar y claf, ond yn yr Adran Achosion Brys nid ydym yn gwneud hynny gan fod gennym amser ymateb o awr.”

Eglurodd fod yr amser ymateb ar gyfer cleifion nad ydynt yn ED yn amrywio yn ôl eu hanghenion, ond nod y tîm oedd gweld cleifion cyn gynted â phosibl.

Daeth y gwasanaeth i’r amlwg yn ystod y pandemig Covid gyda gofal arbenigol yn cael ei ddarparu’n gyflymach i’r rhai oedd ei angen, a brofodd yn hollbwysig ar adeg pan gynyddodd nifer y cleifion sy’n adrodd am broblemau iechyd meddwl.

Dywedodd Sara Ware, rheolwr tîm Seiciatreg Gyswllt: “Pan darodd Covid, roedd cynnydd yn nifer y cleifion â phroblemau iechyd meddwl. Roeddent yn amseroedd digynsail.

“Roeddem yn gweithio yn yr Adran Achosion Brys, yr Uned Triniaeth Ddwys ac wyneb yn wyneb â llawer o gleifion a oedd â Covid ac yn ofnus iawn. Roedd rhaid i ni reoli pryder ein staff ein hunain hefyd. Nid oedd yr un ohonom wedi profi dim byd felly.

“Ond roedd yna benderfyniad gwirioneddol o fewn y gwasanaeth i gamu i fyny a bod yno i’r bobl oedd ein hangen ni fwyaf.

“Roedd pobl â phroblemau iechyd meddwl yn aml yn dod i ED oherwydd eu bod yn meddwl mai dyna oedd y lle gorau iddyn nhw.

“Tra bod staff yr Adran Achosion Brys yn rhoi blaenoriaeth i bobl sy’n cyrraedd gyda chyflyrau difrifol neu rai sy’n bygwth bywyd, byddai’r nyrs brysbennu yn nodi claf â phroblemau iechyd meddwl a fyddai’n elwa o gael ei atgyfeirio’n gyflym i’n gwasanaeth. Arweiniodd at y claf yn cael gofal cyflymach gyda'n tîm, tra bod hefyd wedi helpu'r llif o gleifion a oedd yn cael eu gweld yn yr Adran Achosion Brys.

Ychwanegodd Sara: “Yn ystod y pandemig, fe wnaethon ni rannu ein tîm yn ddau ac roedd gennym ni wahanol leoliadau yn Ysbyty Treforys - rhag ofn bod achos mewn un tîm. Roedd yn rhaid i ni sicrhau bod ein gwasanaeth yn dal ar gael.

“Roedd yr ail cyfnod clo yn anoddach i rai cleifion gan eu bod yn cael trafferth heb y rhyngweithio wyneb yn wyneb. Yn bendant bu cynnydd yn nifer y cleifion yn ystod yr ail gloi.

YN Y LLUN: Sara Ware (ail dde), Rheolwr Cyswllt Seiciatreg, gydag aelodau o'r tîm sydd wedi helpu i gadw achrediad y gwasanaeth gan PLAN.

“Ond y cyfuniad o ymdrechion pawb o fewn ein tîm sydd wedi ein helpu ni i gynnal ein safonau uchel o wasanaeth i bob claf oedd ein hangen ni. Mae’r cyfathrebu a’r gwaith tîm wedi bod yn hollbwysig i sicrhau bod cleifion yn cael y gofal gorau posibl.”

Er mwyn ennill achrediad PLAN, cynhaliodd y tîm archwiliadau tra rhoddodd defnyddwyr gwasanaeth farn ar eu profiad. Bu staff o dimau cyswllt o fyrddau iechyd ledled Cymru a Lloegr hefyd yn archwilio'r gwasanaeth.

Ychwanegodd Sara: “Mae’n gyflawniad mawr iawn i’r tîm oherwydd rydyn ni wedi cyrraedd y safon aur yma drwy amseroedd digynsail.

“Y safon aur yw’r lefel uchaf y gallwn ei chyflawni, felly mae’n golygu bod y gwasanaeth yn cynnig y safon orau o ofal i gleifion.”