"Rydyn ni wedi colli pump claf Covid mewn un shifft mewn gofal dwys"

Mae clinigwyr rheng flaen yn Ysbyty Morriston wedi rhoi disgrifiad dirdynnol o'r effaith yr ail don Covid-19 yn ei chael ar gleifion ac ar staff.

Y realiti trist yw bod cleifion sy'n dod i ofal dwys yn fwy sâl nag yn ystod y don gyntaf. A’r tro hwn, ni fydd y mwyafrif o’r rhai sydd ar beiriant anadlu ymledol yn goroesi.

“Weithiau rydyn ni wedi gweld llawer o gleifion yn marw yn yr un shifft 12 awr,” meddai’r ymgynghorydd gofal dwys John Gorst (yn y llun uchod ). “Mewn rhai cyfnodau 12 awr rydym wedi colli hyd at bum claf Coronafeirws.

“Fel arfer rydyn ni’n disgwyl gweld, ar gyfartaledd, un claf y dydd yn marw yn yr uned gofal dwys. Mae cael pump yn marw ar un diwrnod yn ddigynsail.

“Mae fe wedi bod yn frwydr wirioneddol i’w teuluoedd ac i’r staff sy’n delio ag ef. Mae hyn yn her go iawn i bawb sy'n cymryd rhan.

“Rydyn ni’n delio ag e trwy gael tîm mor gryf. Rydyn ni'n gallu tynnu at ein gilydd a mynd trwy gyfnodau anodd i ni er mwyn i allu canolbwyntio ar helpu'r teuluoedd hynny sydd wedi cael amser mor drawmatig, ond hefyd helpu'r cleifion sy'n aros gyda ni hefyd. "

Dywedodd Dr Gorst fod yr ail don yn llawer mwy heriol na'r gyntaf. Y gwahaniaeth mwyaf, meddai, oedd bod y cleifion a ddaeth trwy'r gaeaf hwn yn fwy sâl na'r rhai yn ystod y don gychwynnol.

“Mae gennym ni driniaethau gwell ar gyfer Coronafeirws nawr. Eu nod yw cadw pobl allan o ofal dwys.

“Oni bai am y driniaeth a roddwyd ar y wardiau, byddai gofal dwys wedi cael ei lethu’n llwyr.

“Fodd bynnag, pan fydd cleifion wedi methu â’r triniaethau hyn, yn anffodus nid yw rhwyd ddiogelwch yr uned gofal dwys, y rhwyd ddiogelwch o’u cael ar beiriant anadlu ymledol, yn gweithio i raddau helaeth.

“Yn anffodus ni fydd mwyafrif y cleifion ar hyn o bryd sy'n dod i ofal dwys i fynd ar beiriant anadlu dwys yn goroesi.

“Mae'r cleifion hyn o oedran gweithio yn bennaf. Nid oes ganddynt unrhyw gyflyrau meddygol sylweddol.

“Mae hyn yn estron i ni fel uned gofal dwys. Rydym yn disgwyl lawer mwy o gleifion oroesi. Nawr dydyn nhw ddim.

“Mae hynny oherwydd ein bod ni'n gweld grŵp gwahanol o gleifion sydd ddim yn ymateb i'r driniaeth, yn anffodus.”

Un o agweddau anoddaf y colledion trist hyn yw'r ffaith na all perthnasau fod gyda chleifion sydd naill ai'n hynod sâl gyda Covid neu sydd wedi ildio iddo.

“Nid yw teuluoedd yn gallu gweld anwyliaid ac mae’n rhaid i ni gael sgyrsiau erchyll dros y ffôn gyda nhw,” meddai Dr Gorst.

“Pan nad ydyn nhw efallai wedi gweld aelod o’u teulu am dair wythnos, mae’n her wirioneddol iddyn nhw werthfawrogi’r hyn sy’n digwydd mewn gwirionedd, a deall difrifoldeb y sefyllfa.

“Dyna fu ein her fwyaf yn y don hon, teuluoedd yn deall pa mor ddifrifol wae lydyn nhw a phan maen nhw, yn anffodus, yn marw mae'n anodd iawn i deuluoedd ddeall.

“Y sefyllfa anoddaf i bawb sy’n ymwneud â gofal dwys yw pan fydd claf yn marw hyd yn oed ar ôl ymdrechion gorau pawb ac y gallai’r claf hwnnw fod ar ei ben ei hun.

“Yn amlwg, fel meddygon, nyrsys a’r tîm cyfan, ni fyddem ni eisiau hynny ac rydw i wedi eistedd gyda chydweithwyr nyrsio gyda chleifion yn eu munudau olaf i sicrhau nad ydyn nhw ar eu pennau eu hunain.

“Mae hynny'n rhywbeth y gallaf ei sicrhau i deuluoedd yw nad yw eich anwylyd byth ar ei ben ei hun yn yr uned gofal dwys.”

Adleisiodd y metron hŷn Carol Doggett, pennaeth nyrsio meddygaeth yn Ysbyty Treforys, y teimlad hwnnw.

“Y peth mwyaf i ni yw absenoldeb teulu, yn enwedig ar ddiwedd oes, pan fydd nyrs yn camu i mewn ac yn dod yn berthynas agosaf iddyn nhw, bron, y person sy'n eistedd yno ac yn dal ei law.

“Yr hyn y byddem yn ei wneud beth bynnag, yn naturiol, ond yn absenoldeb teulu mae'n llawer mwy dwys na'u cefnogi mewn ffordd gyfannol pe byddent yn bresennol gyda ni,” meddai.

Dywedodd Mrs Doggett (yn y llun ) fod y pwysau eithafol a brofwyd mewn gofal dwys wedi'i deimlo trwy'r ysbyty.

Mae pedair ward feddygol ychwanegol wedi agor i ymdopi ag effaith Coronavirus a’r ffaith ei fod wedi bod yn “fusnes fel arfer” o ran gwasanaethau hanfodol eraill y mae’r ysbyty yn eu darparu.

Tra byddai gan Treforys o amgylch 200 o gleifion meddygol ar unrhyw un adeg, mae hynny bellach o amgylch 300.

“Mae cleifion yn dod i mewn trwy ED. Maen nhw'n fwy sâl. Mae nifer y cleifion sâl wedi cynyddu yn bendant, ” meddai Mrs Doggett.

“Mae hynny'n arwain at gael cyfnod estynedig yn yr ysbyty. Gallant aros dros Covid. Maent yn parhau i ddioddef gyda'r amodau hynny sy'n cyflwyno eu hunain o ganlyniad i Covid.

“Mae'n bwysig ein bod ni'n gweithio gyda theuluoedd a'r cleifion eu hunain i edrych ar y ffordd orau i'w cael adref yn ddiogel unwaith eu bod nhw ar y pwynt lle maen nhw'n gallu gadael yr ysbyty.

“Rydym yn gweithio gyda chydweithwyr ym maes gofal cymdeithasol hefyd fel y gallwn sicrhau bod pecynnau gofal ar gael i bobl fynd adref, gwella yn ddiogel, a dychwelyd at lefel yr annibyniaeth a brofwyd ganddynt o’r blaen.”

Dywedodd Mrs Doggett fod ymdopi â'r holl bwysau hyn wedi bod yn anodd i staff - ond eu bod wedi camu i fyny mewn gwirionedd.

“Yr hyn rydyn ni wedi’i weld yw’r gweithlu’n dod at ei gilydd - nid yn unig nyrsio ond meddygon, therapyddion, gwasanaethau cymdeithasol, gwasanaethau domestig, porthorion, i gyd yn dod at ei gilydd am un achos.

“Roedden ni’n gwybod ei fod yno o’r blaen ond mae’n llawer mwy amlwg ar hyn o bryd. Rwy'n credu bod staff yn cymryd cryfder o hynny.

“Mae'r bwrdd iechyd wedi cynnal cyfres o wasanaethau i gefnogi ein lles, a rydw i'n gwybod fod nifer ohonom yn eu cyrchu fel grwpiau ac unigolion. Mae hynny'n gwneud gwahaniaeth. ”

Mae ofnau y gallai cyflwyno'r rhaglen frechu arwain at bobl yn siomi eu gwarchod - gyda chanlyniadau dinistriol.

“Rydyn ni’n gweld carfan iau o gleifion yn yr ysbyty gyda ni ar hyn o bryd,” meddai Mrs Doggett. “Dylai hynny fod yn rhybudd amlwg i unrhyw un i beidio â chymryd siawns gyda hyn.”

Ychwanegodd Dr Gorst, er gwaethaf yr arwyddion calonogol, bod staff yn parhau i fod yn nerfus ac yn bryderus iawn. “Rydyn ni'n poeni am yr hyn y gallai'r amrywiadau newydd ei cael i ni.

“Ni fyddai’n cymryd llawer yn sydyn i ni cael uchafbwynt arall ac i wasanaethau gael eu gorlethu eto, i ni ddechrau colli llawer mwy o fywydau ac i ni orfod stopio gwneud yr triniaethau achub bywyd mewn rhannau arall o'r ysbyty er mwyn ymdopi ag ymchwydd cleifion gofal dwys. "