Prawf gwaed sy'n edrych am DNA canser yr ysgyfaint nawr ar gael ym Mae Abertawe

Prif lun: Tîm a Phartneriaid Prosiect QuicDNA, gyda chefnogaeth Prif Weinidog Cymru Eluned Morgan.

Mewn datblygiad sylweddol ar gyfer diagnosteg canser yr ysgyfaint, mae astudiaeth QuicDNA bellach wedi cyrraedd carreg filltir fawr, gan ehangu i gynnwys chwe Bwrdd Iechyd ledled Cymru - gan gynnwys Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe.

Mae'r ehangiad hwn yn gam aruthrol ymlaen o ran rhoi mynediad i gleifion canser yr ysgyfaint ledled y wlad at dechnoleg biopsi hylif arloesol, a allai drawsnewid eu llwybrau diagnostig a thriniaeth.

Wedi'i gychwyn yn gynnar yn 2022, mae'r prosiect QuicDNA yn canolbwyntio ar integreiddio profion ctDNA anfewnwthiol i broses ddiagnostig canser yr ysgyfaint. Trwy ddadansoddi sampl gwaed syml, mae biopsïau hylif yn cynnig dewis arall llai ymwthiol a chyflymach i fiopsïau meinwe traddodiadol. Mae'r datblygiad hwn yn cyflymu penderfyniadau diagnosis a thriniaeth, gyda'r nod o wella canlyniadau cleifion a chyfraddau goroesi.

Mae'r prosiect wedi ymrwymo i gasglu tystiolaeth byd go iawn ar werth ac effaith profion biopsi hylifol mewn llwybrau trin canser, gan gyfrannu at Ofal Iechyd Seiliedig ar Werth. Wedi’i gynnal yn wreiddiol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan a Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro, mae astudiaeth QuicDNA bellach wedi ehangu i gynnwys pedwar safle newydd: Byrddau Iechyd Cwm Taf Morgannwg, Hywel Dda, Bae Abertawe, a Betsi Cadwaladr. Roedd Uned y Ganolfan Treialon yng Nghaerdydd yn allweddol wrth sefydlu a rhedeg yr astudiaeth, gan sicrhau gweithrediad llyfn ar draws y safleoedd a gymerodd ran. Mae’r ehangiad cenedlaethol hwn yn sicrhau y gall cleifion ledled Cymru elwa ar y dechnoleg arloesol hon.

Mae cydweithio wrth wraidd y prosiect QuicDNA, gyda phartneriaid o ofal iechyd, diwydiant a’r llywodraeth yn cydweithio i drawsnewid llwybrau trin canser. Mae Hwb Gwyddorau Bywyd Cymru yn rheoli ac yn cydlynu’r rhaglen gydweithredol hon, gan sicrhau cyfathrebu effeithiol a synergedd ymhlith yr holl randdeiliaid,

Mae buddion allweddol prosiect QuicDNA yn cynnwys:

• Canfod a thrin yn gynnar: Mae biopsïau hylif anfewnwthiol ar gyfer canser yr ysgyfaint yn galluogi profion cynharach yn y llwybr triniaeth canser, gan gyflymu'r broses o wneud penderfyniadau ar gyfer triniaethau wedi'u targedu ac o bosibl wella canlyniadau cleifion a chyfraddau goroesi
• Casglu tystiolaeth byd go iawn: Mae'r prosiect yn gwerthuso gwerth ac effaith profion biopsi hylifol mewn llwybrau trin canser, gan alinio ag egwyddorion Gofal Iechyd Seiliedig ar Werth.
• Cymru ar flaen y gad: Drwy fabwysiadu genomeg flaengar, mae Cymru yn arwain y ffordd o ran darparu triniaethau a allai achub bywydau yn uniongyrchol i reng flaen gofal iechyd.
• Trawsnewid gwasanaethau diagnostig: Mae Llywodraeth Cymru, mewn cydweithrediad â phartneriaid amlddisgyblaethol o ofal iechyd, diwydiant, a Hwb Gwyddorau Bywyd Cymru, wedi ymrwymo i drawsnewid gwasanaethau diagnostig yng Nghymru drwy werthuso technolegau sy’n dod i’r amlwg fel biopsïau hylifol.

Gan edrych i'r dyfodol, bydd y data a gesglir yn cefnogi gwerthusiad economaidd iechyd, gyda'r nod o gomisiynu ctDNA yn rheolaidd gan GIG Cymru erbyn 2025. Mae'r prosiect hwn nid yn unig yn ceisio gwella diagnosteg canser yr ysgyfaint, ond hefyd yn paratoi'r ffordd ar gyfer defnyddio biopsïau hylifol yn mathau eraill o ganser, gan nodi cam trawsnewidiol mewn gofal canser.

“Dyma ddyfodol diagnosteg canser, a diolch i’r fenter hon ac eraill, gallai Cymru fod mewn sefyllfa wych i gyflawni hyn a gwella’r canlyniadau y mae ein poblogaeth yn eu haeddu.” - Yr Athro Tom Crosby, Oncolegydd Ymgynghorol, Cyfarwyddwr Clinigol Canser Cenedlaethol Cymru.

“Mae wedi bod yn anrhydedd enfawr bod yn rhan fach o dîm QuicDNA, gan weithio i ddarparu diagnosis cyflymach i gleifion fel fi yn y dyfodol. Cymerodd 78 diwrnod i ddiagnosio fy nhiwmor fel canser, heb unrhyw fai ar neb, yn ystod y 78 diwrnod hyn, ni allwn weithredu oherwydd ofn yr hyn oedd gan y dyfodol, ac nid oeddwn yn cael triniaeth weithredol ar gyfer fy nghlefyd. Gyda’r dechnoleg newydd hon, gall teuluoedd fel fy un i elwa ar ddiagnosis a thriniaeth gyflymach, gan roi amser gwerthfawr iddynt gyda’u hanwyliaid. Mae'r prosiect hwn yn enghraifft fyw o bobl frwdfrydig o wahanol rannau o'r system gofal iechyd yn dod at ei gilydd i ddatrys problem. Po fwyaf y gallwn gydweithio i fynd i’r afael â’r afiechyd hwn, gorau oll fydd y dyfodol i bawb.” - Craig Maxwell (Cynrychiolydd claf o grŵp llywio QuicDNA)

Ewch i wefan Hwb Gwyddorau Bywyd Cymru i ddarganfod mwy am brosiect QuicDNA.