Mae tref ddur yn cael Gwasanaeth Noddfa amserol

Mae Gwasanaeth Noddfa y tu allan i oriau - sy'n cynnig seibiant i bobl ag anghenion iechyd meddwl lefel isel - wedi agor yng Nghastell-nedd Port Talbot.

Mae'r gwasanaeth, sydd wedi'i leoli yng Nghanolfan Forge ger canol tref Port Talbot, yn cael ei ddarparu gan yr elusen iechyd meddwl Adferiad (Hafal gynt) mewn cydweithrediad â Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe (BIPBA).

Agorodd y Safle Gwasanaeth Noddfa cyntaf yn Llansamlet, Abertawe, yn 2020 ac oherwydd ei lwyddiant mae bellach wedi'i ehangu i Gastell-nedd Port Talbot.

Nod y gwasanaeth yw darparu cymorth ymarferol, therapiwtig a chyfannol sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn i bobl sy'n profi argyfwng iechyd meddwl lefel isel.

Fe’i hariannwyd gan Bartneriaeth Ranbarthol Gorllewin Morgannwg, sy’n grŵp aml-asiantaeth sy’n cynnwys iechyd, awdurdodau lleol, yr heddlu, ambiwlans a defnyddwyr gwasanaethau a gofalwyr.

Mae'r tîm yn darparu arweiniad ac ymyriadau cynnar sy'n anelu at gadw pobl ymhell y tu allan i oriau gweithredu gwasanaeth traddodiadol, ac yn cynnig gofod anghlinigol amgen.

Ar agor rhwng 6yh a 2yb, 7 diwrnod yr wythnos, 365 diwrnod y flwyddyn, nod y Gwasanaeth Noddfa yw helpu i fynd i’r afael â straen a/neu bryder, hwyliau isel, pryderon ariannol yn ogystal â bod yn lloches i’r rhai sy’n dioddef trais domestig neu iechyd meddwl sy’n gwaethygu o ganlyniad i ystod o ffactorau.

Dywedodd Dermot Nolan, Cyfarwyddwr Grŵp Gwasanaeth ar y Cyd BIPBA ar gyfer Iechyd Meddwl ac Anableddau Dysgu: “Mae hyn wedi cymryd amser i gynllunio i ehangu ymhellach y model Gwasanaeth Noddfa presennol a oedd gennym ar gyfer ardal ddaearyddol gyfan BIPBA, a oedd ag un lleoliad hwb yn Abertawe.

“Rydym nawr yn mynd i allu darparu ail ganolfan ar gyfer yr un ddarpariaeth gwasanaeth yn ardal Castell-nedd Port Talbot, a fydd yn ei gwneud yn haws ac yn fwy hygyrch i holl boblogaeth BIPBA.

“Mae hon yn rhan bwysig o’r model gwasanaeth cyffredinol ar gyfer anghenion emosiynol a lles y boblogaeth ar draws Rhanbarth Gorllewin Morgannwg.

“Bydd yn gwella ac yn cyd-fynd â darpariaeth gwasanaeth y dyfodol fel rhan o Strategaeth Lles Emosiynol a Lles Gorllewin Morgannwg, a lansiwyd yn ddiweddar.”

Dywedodd Hannah Thomas, Rheolwr Cynorthwyol Cyfarwyddiaeth ar gyfer Cyfarwyddiaeth Iechyd Meddwl Oedolion BIPBA: “Oherwydd llwyddiant Gwasanaeth Noddfa Abertawe, buom yn gweithio ar y cyd â Hafal, i ehangu'r gwasanaeth Noddfa o Abertawe i ardal Castell-nedd Port Talbot.

“Mae wedi’i gynllunio i ddarparu gwell ymyrraeth iechyd meddwl i’r rhai sy’n profi argyfwng iechyd meddwl isel. Mae ar gael i unrhyw berson dros 18 oed – mae ein noddfa Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a’r Glasoed (CAMHS) yn darparu gwasanaeth i blant, sydd hefyd wedi’i lansio’n ddiweddar.

“I’r ardal leol, mae’r gwasanaeth hwn yn ddelfrydol ar gyfer pobl Port Talbot, gan ei fod yn darparu gwasanaeth iechyd meddwl yn fwy lleol i’r rhai sydd ei angen. Nid yw'n rhy bell o ganol y dref, sy'n ei gwneud hyd yn oed yn fwy hygyrch i'r gymuned leol.

“Mae’n gyflawniad enfawr i ni ac mae wedi bod yn gyffrous iawn bod yn rhan o’i sefydlu.”

Esboniodd Hannah, (yn y llun uchod), nad gwasanaeth galw heibio yw'r Noddfa.

Dywedodd: “Yn anffodus, nid yw pobl yn gallu hunan-gyflwyno i’r gwasanaeth, ond gallant hunangyfeirio trwy gysylltu dros y ffôn. Bydd y Gwasanaeth Noddfa wedyn yn brysbennu defnyddwyr gwasanaeth ac yn darparu ymyrraeth iddynt fel y gwelant yn briodol. Gallant wahodd y defnyddiwr gwasanaeth i'r Noddfa am gefnogaeth wyneb yn wyneb neu gellir gwneud hyn dros y ffôn.

Dywedodd rheolwr y gwasanaeth, Nadine Jones, sy’n cael ei chyflogi gan Adferiad: “Rydym wrth ein bodd yn gallu cynnig lleoliad lleol i bobl yng Nghastell-nedd Port Talbot mynediad yn hytrach na gorfod mynd yr holl ffordd i Lansamlet.

“Roedd cymaint o angen am yr adnodd hwn, does dim byd ar gael yn yr ardal yma ar ôl 5yh gan fod popeth yn cau. Nawr mae gan bobl fynediad at wasanaeth lleol lle gallant gael cefnogaeth.

“Rydyn ni yma i unrhyw un sy’n dioddef argyfwng iechyd meddwl. Nid oes yn rhaid cael diagnosis iechyd meddwl, dim ond argyfwng sefyllfaol y maent yn ei brofi yn y foment honno. Cyllid, unigrwydd, tor-perthynas – gall pobl ddod yma, cael sgwrs anffurfiol a gallwn eu cyfeirio at gymorth a chefnogaeth bellach fel y bo’n briodol.

“Gallwn hefyd ddosbarthu pecynnau bwyd, cynnig sesiynau coginio, a sesiynau ymwybyddiaeth ofalgar, grymuso a magu hyder.

“Rydym wedi bod ar agor yn CNPT ers ychydig dros fis, ond mae’r gwasanaeth ei hun wedi bod yn rhedeg ers bron i bedair blynedd.

“Ochr yn ochr â’r heddlu, mae’n debyg mai dyma un o’r unig lefydd sydd ar gael yn nhref Port Talbot sydd ar gael y tu allan i oriau.”

Mae canolbwynt y gwasanaeth ym Mhort Talbot yn cael ei staffio gan weithwyr cymorth hyfforddedig.

Dywedodd Nadine (yn y llun ar y chwith): “Maen nhw’n dîm gwych, gyda llawer o wybodaeth a phrofiad.

“Mae'n anffurfiol iawn. Nid yw’n wasanaeth clinigol. Mae’n ddull therapiwtig a chyfannol o ymdrin ag iechyd meddwl a llesiant pobl.”

Mae'r ystafelloedd sydd wedi'u neilltuo ar gyfer y gwasanaeth wedi cael eu gweddnewid.

Dywedodd Nadine: “Rydym wedi ceisio gwneud y gofod yn gartrefol oherwydd mae pobl yn tueddu i fod yn fwy cyfforddus mewn lleoliad cyfforddus a chartrefol. Mae dod yma yn rhoi cyfle iddynt estyn allan a chael cymorth.

“Dyna pam nad ydym yn gweld ymddygiad ymosodol – mae pobl wirioneddol eisiau dod i mewn a chael sgwrs. Cael paned, gwylio Netflix, a siarad am beth bynnag sy'n achosi trallod iddynt. Lle mae pobl yn ei chael hi’n anodd, gallwn ddarparu nwyddau ymolchi a pharseli bwyd iddynt a gallwn eu cysylltu â chydlynwyr ardal leol a phethau sy’n digwydd yn eu cymuned os yw hynny’n briodol iddynt.”

Yn ogystal â chegin ac ardal gymunedol, mae ystafell un i un ar gyfer ychydig mwy o gyfrinachedd er mwyn darparu cymorth ac ymyrraeth.

Roedd thema leol i'r gwaith adnewyddu diweddar.

Dywedodd Nadine: “Mae’r murlun ar y wal, sydd ag ychydig o draeth Aberafan gyda’r gwaith dur ynddo hefyd, gan artist stryd adnabyddus, Steve Jenkins. Mae wedi gwneud nhw o gwmpas y dref, gan gynnwys un mawr o Michael Sheen.”

Gyda'r newyddion diweddar am golli swyddi enfawr yng ngwaith dur Port Talbot, mae'r agoriad yn cael ei ystyried yn arbennig o amserol.

Dywedodd Nadine: “Dyna beth arall yr hoffem gyffwrdd ag ef – beth sy'n digwydd gyda'r gwaith dur ar hyn o bryd. Mae yna lawer o bobl yn cael eu heffeithio’n uniongyrchol, mae yna effaith enfawr ar y gymuned gyfan – gweithwyr, teuluoedd, busnesau.”

Dywedodd un o gleientiaid y Noddfa: “Rwyf wedi defnyddio’r gwasanaeth noddfa ers cwpl o flynyddoedd bellach ac yn hoff iawn o sut mae’r staff a sut maen nhw’n fy helpu mewn argyfwng.

“Roedd naws braf a chlyd i adeilad newydd CNPT. Hoffais yn arbennig y paentiad ar y wal, ac roedd yn hawdd dod o hyd iddo gyda pharcio y tu allan.”

Gall pobl gael mynediad i’r Noddfa trwy gysylltu â 01792 399 676.