Mae staff yn rhoi cynnig ar ddiet piwrî i ddarganfod sut beth yw bywyd i'w cleifion

Aeth staff Bae Abertawe gam ymhellach i gael cipolwg newydd ar fywydau eu cleifion trwy dreulio dau ddiwrnod yn bwyta bwyd piwrî.

Roedd arbenigwyr nyrsio clinigol pen a gwddf Sharon Kincaid a Hayley Davies, ynghyd â therapyddion lleferydd ac iaith Jemma Pullen ac Eluned Llewellyn Morgan, a nyrs glinigol arbenigol maeth Macmillan, Llynos Webster, eisiau darganfod sut beth yw byw gyda dysffagia, neu broblemau gyda llyncu.

Yn aml, mae angen i wead bwyd cleifion â dysffagia gael ei addasu trwy gael ei gymysgu neu ei biwro, ond nid yw mor syml ag y mae'n swnio.

Mae achosion dysffagia yn gyffredin a gallant gynnwys strôc, canser y pen a'r gwddf, clefyd Parkinson neu anableddau dysgu.

Mae therapyddion lleferydd ac iaith (SLT) yn asesu anghenion unigol ac yna'n argymell gwead bwyd yn seiliedig ar fframwaith a elwir yn Fenter Safoni Deiet Dysffagia Rhyngwladol, sy'n nodi union weadau yn ôl pa mor arwyddocaol yw nam.

Oherwydd y gall anhawster gyda llyncu arwain at dagu a dyhead bwyd (pan fydd yn mynd i mewn i'r llwybr anadlu, gan achosi haint o bosibl), mae'n hanfodol dilyn canllawiau ar wead yn fanwl gywir.

Mewn ysbytai, mae SLTs yn gweithio'n agos gyda nyrsys ward, gwesteiwyr a'r gegin i ddarparu prydau piwrî wedi'u gwneud ymlaen llaw i gleifion mewnol. I'r rhai yn y gymuned, mae prydau piwrî hefyd ar gael gan wasanaethau dosbarthu bwyd parod adnabyddus.

Ond un peth yw gwybod y ddamcaniaeth ac un peth arall yw byw gyda realiti dysffagia o ddydd i ddydd, a dyna pam y penderfynodd grŵp Bae Abertawe gynnal y treial bwyd piwrî i gael gwell dealltwriaeth o brofiad bywyd eu cleifion.

“Rwy’n meddwl bod y profiad wedi gwneud i bob un ohonom werthfawrogi’r ymdrech y mae cleifion a’u teuluoedd yn ei wneud i fyw ar ddiet piwrî,” meddai Hayley Davies.

“Ac wrth symud ymlaen, bydd hyn yn help mawr i’n harwain gyda sut i drafod a helpu ein cleifion i wneud yr addasiad gorau i brydau piwrî.

“Mae'n un o'r pethau hynny sy'n aml yn haws ei ddweud na'i wneud. Mae yna waith ychwanegol sy'n mynd i mewn i ddiet piwrî. Mae amser paratoi a chael ansawdd y bwyd yn union gywir. Gellir ei wneud yn bendant - yn amlwg nid oes gan ein cleifion ddewis. Ond mae angen rhywfaint o gynllunio ac amser ychwanegol a hefyd o bosibl offer nad yw pawb bob amser yn cael mynediad ato, fel cymysgydd. ”

Cafodd y grŵp prawf ddetholiad o ryseitiau ac awgrymiadau ar gyfer paratoi eu prydau piwrî eu hunain yn ogystal â samplau o opsiynau a baratowyd ymlaen llaw gan Wiltshire Farm Foods.

Gellir addasu llawer o fwydydd i gysondeb piwrî. Er enghraifft, i wneud pryd Piwrî Lefel 4 IDDSI, mae angen coginio'r bwyd nes ei fod yn feddal ac yna ei gymysgu mewn peiriant gyda lleithder ychwanegol a / neu ei basio trwy ridyll.

Yn y llun isod: pryd piwrî o ffa menyn, cennin, pys a grefi

Mae nifer o fyrbrydau parod sydd ar gael yn gyffredin hefyd yn cynnwys cysondeb piwrî, gan gynnwys cwstard llyfn, piwrî afal/potiau compote, mousses, iogwrt llyfn/set a fromage frais, caws hufen, pate a hwmws.

“Ar y diwrnod cyntaf ro’n i’n llwglyd iawn pan ddois i i fwyta cinio, achos doeddwn i ddim wedi cael amser i wneud brecwast – yr oeddwn wedi bwriadu bod yn uwd – gan fod fy merch yn sâl,” ychwanegodd Hayley.

“Fel arfer byddwn i’n cydio mewn darn o dost a bwyta yn y car ond doedd hynny ddim yn opsiwn. Felly fe wnes i hepgor cael brecwast.”

O ran cinio, mae'n amlwg nad oedd styffylau bocs brechdanau o frechdanau neu faguette, neu hyd yn oed salad, yn opsiwn.

“Wnes i ddim trio’r prydau parod, felly i bob pwrpas fe wnes i fwydydd y byddwn i wedi’u bwyta beth bynnag ac yna eu cymysgu,” meddai Eluned Llewellyn Morgan.

“Ond un o fy nghasgliadau o’r profiad oedd faint o olchi llestri oedd ei angen.

“Gallwch chi daflu popeth i mewn i'r cymysgydd gyda'i gilydd, sef yr opsiwn hawsaf ond mae'n debyg y byddwch chi bob amser yn cael mush brown neu lwyd, sydd ddim cystal o safbwynt ymddangosiad.

“Felly gwnes i bethau ar wahân, a oedd yn edrych yn neis ac yn fwy apelgar oherwydd y gwahanol liwiau ond fe wnaeth greu llawer o olchi llestri. Hefyd, erbyn i mi baratoi holl elfennau'r pryd, roedd peth ohono wedi mynd yn oer, sy'n gallu newid y gwead. Er enghraifft, fel pan fydd croen yn ffurfio ar gwstard.

“Mantais paratoi fy mwyd fy hun oedd y gallwn i swp-goginio a chael rhywbeth ar gyfer fy mocs bwyd y diwrnod canlynol ond roedd yn anodd atal y gwahanol gynhwysion rhag cymysgu gyda'i gilydd. Yr ateb i'r broblem honno fyddai mowldiau, a fyddai wedi bod o gymorth ac sydd ar gael yn rhwydd.

Yn y llun: afalau wedi'u stiwio'n bur ac iogwrt

“Ond roedd yn flasus. Roedd y gwead, wrth gwrs, yn wahanol ond roedd y blasau cystal ag erioed. Felly bydd y profiad yn help mawr i mi o ran y sgyrsiau hynny gyda chleifion, am egluro beth weithiodd i mi ac a allai weithio iddyn nhw wedyn.”

Nododd y grŵp treialu hefyd y gall fod yn broses ddysgu i gael meintiau dognau’n gywir ar gyfer pob unigolyn ar ddeiet piwrî.

“Oherwydd eich bod yn ychwanegu hylif at y bwyd, mae angen i chi ailddysgu sut i roi dogn o'ch prydau. Mae'n amlwg y gellir ei wneud ond mae'n ystyriaeth arall rydyn ni'n fwy ymwybodol ohoni nawr,” ychwanegodd Eluned.

“Fe wnes i ddarganfod pe bawn i'n paratoi fy dogn arferol yn gyntaf cyn ei gymysgu, ei bod hi'n haws cael y swm cywir yn hytrach na dyfalu wedyn. Unwaith eto, dyma gyngor y gallwn nawr ei gynnig i’n cleifion, sy’n ddefnyddiol iawn.”

Mantais arall yw bod y treial wedi canolbwyntio’r grŵp ar geisio dod o hyd i atebion ar gyfer problem arall sy’n wynebu pobl sy’n byw ar ddiet piwrî – sut i fwynhau pryd o fwyd mewn bwyty.

“Roedd rhai o’n cleifion wedi rhannu gwybodaeth o’r blaen am fwytai a fydd yn biwrî brydau,” meddai Sharon Kincaid.

“Felly rydyn ni’n gobeithio adeiladu cronfa ddata o lefydd addas i fwyta allan. Byddai'n fater o alw ymlaen ond mae mor bwysig i bobl deimlo nad yw eu bywydau wedi'u cyfyngu ac rydym yn gwybod bod yna leoedd sy'n barod i gynorthwyo, sy'n wych. Efallai na fydd bob amser yn addas ar gyfer rhai o’r gweadau mwy puredig ond o leiaf mae hwn yn gam cadarnhaol.”

O ran yr hyn a brofodd yn hoff bryd blasus yn ystod prawf dau ddiwrnod y tîm, roedd un enillydd clir.

“Sbwng jam a chwstard oedd yr uchafbwynt i bob un ohonom,” ychwanegodd Sharon.

“Rwy’n meddwl bod hynny oherwydd nad oedd yn rhy bell i ffwrdd o’r hyn y byddech chi’n ei ddisgwyl gan teisen sbwng jam a chwstard.

“Beth ddysgon ni oedd brecwast a phwdinau yn haws na’r prydau sawrus, cinio neu swper efallai. Mae'n rhaid i chi roi llawer o flas mewn diet cymysg. Ond o leiaf trwy gynnal y treial hwn, rwy’n meddwl bod gennym ni nawr rai syniadau newydd am yr hyn a allai weithio i bobl, sy’n ei wneud yn wirioneddol werth chweil.”