Mae cynllun dolur gwddf yn helpu i benderfynu a oes angen triniaeth ar gleifion

Mae cynllun lle gall fferyllwyr helpu i benderfynu a oes angen trin dolur gwddf ai peidio yn helpu pobl yn y gymuned.

Mae'r cynllun profi a thrin dolur gwddf yn galluogi fferyllwyr cymunedol i asesu cleifion dros chwech oed sydd â dolur gwddf.

Wrth i'r tywydd oeri, gall fod yn fwy cyffredin profi dolur gwddf ond nid gwrthfiotigau yw'r ateb bob amser.

Yn ystod yr asesiad, bydd y fferyllydd yn penderfynu a yw'n briodol swabio gwddf y claf.

Yn y llun: Christopher Perrington, fferyllydd cymunedol yn Fferyllfa Sandfields, gyda'r prawf swab.

Os oes angen y prawf, bydd y canlyniad yn penderfynu a yw'r dolur gwddf yn ganlyniad i haint bacteriol.

Yn dilyn y canlyniad, gall y fferyllydd ddarparu triniaeth i'r claf os oes angen neu gynnig cyngor hunanofal.

Mae'r cynllun ar gael mewn nifer o fferyllfeydd cymunedol ar draws Bae Abertawe, a chynghorir pobl i gysylltu â'u fferyllfa leol i wirio a yw'n hygyrch iddynt.

Dywedodd Kelly Jones-Lewis, Dirprwy Bennaeth Gofal Sylfaenol Bae Abertawe: “Mae’r gwasanaeth yn caniatáu i’r fferyllydd asesu symptomau cleifion a, lle bo’n briodol, swabio eu gwddf.

“Bydd y fferyllydd yn gofyn cwestiynau am ei hanes meddygol, symptomau ac unrhyw feddyginiaeth y mae wedi’i chymryd a bydd yn cwblhau asesiad clinigol i benderfynu a yw’r prawf swab gwddf yn briodol.

“Os yw atebion y claf yn awgrymu bod ei ddolur gwddf yn debygol o fod yn haint firaol, efallai na fydd angen y prawf.

“Os yw’r prawf yn glinigol angenrheidiol, bydd wedyn yn dweud wrth y fferyllydd a yw’r haint yn debygol o fod yn facteriol.”

Unwaith y bydd y prawf swab gwddf wedi'i gynnal, dim ond ychydig eiliadau y mae'n rhaid i gleifion aros i dderbyn y canlyniad.

Yn dibynnu ar y canlyniad a symptomau'r claf, gall y fferyllydd gynnig triniaeth, heb fod angen cael presgripsiwn gan feddyg teulu.

Mae Dr Charlotte Jones yn bartner meddyg teulu ym Meddygfa Uplands a’r Mwmbwls ac yn arweinydd clinigol y bwrdd iechyd ar gyfer stiwardiaeth gwrthficrobaidd, rôl sy’n helpu i addysgu a chefnogi staff i ddilyn canllawiau sy’n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer rhagnodi.

“Os ydyn nhw’n derbyn canlyniad positif mae’n golygu bod y dolur gwddf yn fwyaf tebygol o gael ei achosi gan haint bacteriol,” meddai Charlotte.

“Yn seiliedig ar symptomau’r claf, gallai’r fferyllydd gyflenwi gwrthfiotigau neu bydd yn eu cynghori i’w reoli gyda hunanofal os yw’n addas.

“Bydd y fferyllydd yn trafod hynny gyda phob claf yn dibynnu ar eu symptomau.

“Tra bod y gwasanaeth ar gael i gleifion, ein cyngor ni i gleifion sy’n gallu hunanofalu gartref fyddai gwneud hynny fel dolur gwddf, yn y rhan fwyaf o achosion, yn datrys ar ei ben ei hun.”

Fferyllfa Sandfields, ym Mhort Talbot, gyflwynodd y gwasanaeth y llynedd a dywedodd y fferyllydd cymunedol Christopher Perrington iddo gael derbyniad da iawn.

“Mae’n boblogaidd iawn ac rydyn ni’n gweld rhai pobl yn ei ddefnyddio’n weddol gyson,” meddai.

“Pan fydd pobl yn cael dolur gwddf maen nhw'n gwybod y bydd yn boenus am rai dyddiau ac yn sicr fe all wneud bywyd yn anodd.

“Mae gallu cael mynediad cyflym a hawdd at driniaeth pan oedd angen wedi bod o fudd mawr i bobl.

“Gall gynnig llawer o sicrwydd i bobl, yn enwedig rhieni plant iau.

“Gall cleifion gael diagnosis, sgwrs a meddyginiaeth i gyd yn yr un lle, sy’n gyfleus iawn.

“Os bydd cleifion yn dod i mewn gyda rhywbeth yr ydym yn pryderu yn ei gylch, gallwn eu cyfeirio at y darparwr amgen mwyaf priodol i gael asesiad pellach.

“Mae’n cael derbyniad da iawn. Mae’r nifer sy’n manteisio ar y gwasanaeth yn dda iawn ac mae wedi gwneud gwahaniaeth mawr i lawer o bobl.”

Mae'r cynllun ar gael i gleifion dros chwech oed ond mae rhai nad yw'n addas ar eu cyfer.

Os yw'ch symptomau'n barhaus ac nad ydynt wedi gwella ar ôl wythnos, os oes gennych system imiwnedd wan neu os oes gennych imiwnedd gwan, os oes gennych dymheredd uchel nad yw'n cael ei reoli gan barasetamol neu ibuprofen, os oes gennych gyflwr meddygol neu os ydych wedi cael pump neu fwy o episodau ddolur gwddf yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, fe'ch cynghorir i gysylltu â'ch practis meddyg teulu.