Mae gwasanaeth newydd yn gweld mwy o gleifion nag erioed yn elwa o wardiau rhithwir

Mae mwy o gleifion nag erioed ar draws Bae Abertawe yn elwa o wasanaeth sy'n darparu gofal yn eu cartrefi eu hunain yn hytrach nag yn yr ysbyty.

Mae wardiau rhithwir yn darparu cymorth cofleidiol yn y gymuned i bobl ag anghenion iechyd a chymdeithasol cymhleth.

Yn hytrach na bod ward yn cynnwys gwelyau ysbyty, mae gwelyau'r cleifion eu hunain yn dod yn rhan o ward rithwir, sy'n golygu eu bod yn dal i dderbyn gofal wyneb yn wyneb ond yng nghysur eu cartrefi yn lle ysbyty.

Mae tîm amlddisgyblaethol sy'n cynnwys gweithwyr iechyd a gofal proffesiynol, megis meddygon, nyrsys, fferyllwyr a therapyddion, yn trafod sut i gynllunio a rheoli gofal pob claf, gan sicrhau bod asesiad wyneb yn wyneb ac ymyrraeth yn cael ei gwblhau.

Defnyddir technoleg ddigidol i dynnu'r timau mawr ynghyd yn rhithwir, gan wneud cyfathrebu a chynllunio gofal yn fwy effeithlon ac effeithiol.

Mae monitro cleifion o bell hefyd yn cael ei gyflwyno, ochr yn ochr ag asesu wyneb yn wyneb, i wella gofal cleifion. Mae cleifion yn elwa ar offer yn y cartref i helpu i fonitro eu hiechyd corfforol.

Mae rheoli a chefnogi cleifion o fewn eu cymuned eu hunain yn helpu i leihau’r risg o haint a dad-gyflyru sy’n gysylltiedig ag arosiadau hir yn yr ysbyty.

Yn y llun: Cheryl Griffiths a Jo Gwilym-Edwards.

Mae hefyd yn cymryd y straen oddi ar ysbytai drwy atal derbyniadau y gellir eu hosgoi a pharatoi'r ffordd ar gyfer rhyddhau cleifion yn gynt o wardiau ysbyty.

Mae hyn yn galluogi cleifion i aros neu ddychwelyd yn gynharach i'w hamgylcheddau cyfarwydd i dderbyn gofal ac ymadfer yn dilyn eu harhosiad yn yr ysbyty.

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi gwneud buddsoddiad sylweddol i roi’r model gwasanaeth ward rhithwir ar waith ar draws yr ardaloedd clwstwr.

Treialwyd wardiau rhithwir i ddechrau mewn pedwar o gydweithfeydd clwstwr lleol Bae Abertawe – Iechyd y Bae, Cwmtawe, Castell-nedd a Chymoedd Uchaf – a arweiniodd at ostyngiad yn nifer y derbyniadau i’r ysbyty.

Nawr, maent wedi'u cyflwyno i'r pedwar LCC sy'n weddill (Afan, City Health, Llwchwr a Phenderi) gan sicrhau mynediad teg i holl drigolion Bae Abertawe.

Atgyfeiriwyd mwy na 900 o gleifion yn uniongyrchol i wardiau rhithwir gan eu meddyg teulu rhwng Tachwedd 2021 a Rhagfyr 2022.

Yn ystod y cyfnod hwnnw, llwyddwyd i osgoi mwy na 330 o dderbyniadau i'r ysbyty o ganlyniad.

Dywedodd Jo Gwilym-Edwards, rheolwr clinigol ward rithwir City Health: “Cafodd y clystyrau gyda wardiau rhithwir eu cymharu â’r rhai nad oedd yn gwneud hynny ac roedd yr ystadegau’n dangos bod llai o dderbyniadau i’r ysbyty yn y clystyrau oedd â wardiau rhithwir.

“Penderfynwyd eu cyflwyno i’r pedwar clwstwr arall.

“Mae pob un o’r meddygfeydd yn fy nghlwstwr wedi bod cant y cant y tu ôl iddo ac wedi ymgysylltu’n llawn.

“Mae wedi bod yn wych hyd yn hyn. Rydym wedi gweld llawer o achosion o osgoi ysbytai ac wedi hwyluso llawer o ryddhau'n gynnar o'r ysbyty.

“Mae meddygon teulu yn gweld eu cleifion ac yn gallu gweld a ydynt yn dechrau dirywio neu a oes angen cymorth arnynt o bosibl.

“Efallai y bydd rhai cleifion yn unig, er enghraifft. Nid oes unrhyw beth y gall meddygon teulu ei wneud ar eu cyfer yn feddygol felly byddant yn eu cyfeirio atom i weld pa wasanaethau y gallwn eu cyfeirio atynt, megis gwasanaethau gwirfoddol neu gysylltu â rhagnodwyr cymdeithasol.

“Rydym wedi gallu gwella ansawdd bywyd llawer o bobl a allai fod mewn cyfnod lle mae eu hiechyd yn dechrau dirywio.

“Nid ydym yno i ddisodli unrhyw wasanaethau sydd yno’n barod – rydym yno i lenwi’r bylchau.”

Mae'r ward rithwir hefyd wedi cael effaith gadarnhaol o fewn LCC Afan.

Ers mis Medi, mae 253 o gleifion wedi cael eu cyfeirio at y ward rithwir gan feddygon teulu a staff gofal eilaidd.

O'r cyfanswm hwnnw, cafodd 121 o dderbyniadau i'r ysbyty eu hosgoi wedyn.

Yn y llun: Mae tîm ward rhithwir City Health LCC yn cyfarfod yn rhithwir.

Dywedodd Cheryl Griffiths, rheolwr clinigol ward rithwir LCC Afan: “Mae nifer fawr o gleifion wedi cael cymorth hyd yn hyn.

“Rydym wedi gwneud llawer o waith ataliol trwy gefnogi cleifion a all fod yn mynychu ysbyty yn aml.

“Rydym yn eu ffonio ac yn cyflwyno ein hunain ac yn nodi a oes unrhyw beth y gallwn ei wneud i'w helpu, ac os felly, gallwn fynd i'w cartref a chynnal asesiad llawn.

“Pan fyddwn yn cysylltu â chleifion rydym bob amser yn esbonio ein prif nod yw atal unrhyw dderbyniadau pellach i'r ysbyty.

“Yn yr ysbyty maen nhw mewn perygl o ddadgyflyru neu ddal haint, felly gall atal arhosiad ysbyty y gellir ei osgoi wneud gwahaniaeth mawr iddyn nhw, yn ogystal â’u teulu neu ofalwyr.

“Mae gweithio i helpu i gadw pobl gartref a chadw eu hannibyniaeth yn bwysig iawn.

“Mae gennym ni gefnogaeth gan feddygon teulu, ymgynghorwyr a’r tîm amlbroffesiynol ehangach. Mae pawb yn dod at ei gilydd a rhannu syniadau ac adborth yn allweddol i redeg y ward rithwir mor ddidrafferth.”

Atgyfeiriwyd Albert Piper, 96 oed, i ward rithwir LCC Afan oherwydd ei broblemau symudedd a'i eiddilwch cynyddol.

Ymwelwyd ag ef yn ei gartref ym Mhort Talbot gan Cheryl a therapydd galwedigaethol a gynhaliodd asesiadau.

Wrth wneud hynny, canfuwyd ei fod angen adolygiad i ddiwygio meddyginiaethau cyfredol, offer ychwanegol i helpu gyda'i symudedd a phrofion gwaed dilynol i fonitro ei iechyd corfforol, ymhlith pethau eraill.

Aed â Mr Piper i'r ysbyty i gael triniaeth ac unwaith y bu'n sefydlog, cafodd ei ryddhau o dan ofal y ward rithwir.

Dywedodd ei wraig Valerie: “Roedd i mewn ac allan o’r ysbyty am y tair neu bedair blynedd diwethaf.

“Byddai’n codi o’r gwely ac roeddwn i’n meddwl ei fod yn cael trawiad. Roeddwn yn gorfod ffonio ambiwlans yn rheolaidd ar ei gyfer ond roedd yn cael ei roi i lawr i'w bwysedd gwaed.

“Dechreuodd meddyginiaeth newydd a roddwyd iddo ei wneud yn sâl, felly daeth staff y rhith-ward i lawr i roi prawf gwaed iddo a gwneud asesiadau.

“Fe wnaethon nhw adolygu ei feddyginiaeth a’i newid a gwnaeth hynny welliannau mawr.

“Roedden nhw'n wych. Does gen i ddim achos i gwyno.”

Mae atgyfeiriadau a dderbynnir gan ofal sylfaenol yn helpu i atal derbyniadau ysbyty y gellir eu hosgoi.

Er bod atgyfeiriadau o ofal eilaidd yn aml yn golygu y gall y claf gael ei ryddhau'n gynt o'r ysbyty, oherwydd gall staff rhith-wardiau barhau i'w monitro.

“Mewn gofal eilaidd, enghraifft fyddai cleifion sydd wedi cael diagnosis o fethiant y galon,” ychwanegodd Jo.

“Byddai angen iddyn nhw aros yn yr ysbyty am tua wythnos i wirio bod eu tagfeydd yn lleihau’n iawn a bod y feddyginiaeth yn gywir iddyn nhw.

“Nawr gellir eu hanfon adref o dan y ward rithwir a gallwn eu monitro gartref. Byddem yn gwirio eu gwaed ac yn eu pwyso i wneud yn siŵr bod cynnydd yn digwydd.

“Mae hynny’n eu cael nhw allan o’r ysbyty wythnos ynghynt felly mae’n rhyddhau eu gwelyau ac mae cleifion yn gwella’n gynt gartref hefyd.

“Mae gennym ni hefyd dîm mewngymorth sy’n nodi cleifion ar wardiau ysbyty a gwasanaethau drws ffrynt fel adrannau damweiniau ac achosion brys a allai fod yn addas ar gyfer wardiau rhithwir.”

Dywedodd Dr Ceri Todd, Meddyg Teulu ward rithwir LCC Iechyd y Ddinas: “Mae’r gefnogaeth a ddarparwyd gan y tîm ward rhithwir wedi arwain at optimeiddio gofal ac wedi osgoi derbyniadau i’r ysbyty ar gyfer ein cleifion mwyaf agored i niwed.”

Dywedodd Dr Anjula Mehta, Dirprwy Gyfarwyddwr Meddygol y bwrdd iechyd: “Roedd angen cyflymdra’r broses o gyflwyno’r wyth ward rithwir a thimau mewngymorth i sicrhau gofal cofleidiol cyflym, effeithiol a phriodol yn y gymuned ar gyfer y garfan benodol hon o gleifion.

“Rydym yn gwneud gwahaniaeth dyddiol i’n cleifion a’u teuluoedd drwy sefydlogi a gwneud y gorau o’u gofal er mwyn atal derbyniadau neu arosiadau hir yn yr ysbyty.

“Mae cleifion eisiau ac angen bod adref, ac rydym yn falch y gallwn hwyluso’r gofal hwn yn nes at adref er mwyn gwella iechyd a lles ein cleifion.”