Llyfr curiadus claf cardiaidd Ysbyty Treforys

Mae Alan Owen yn gwybod peth neu ddau am oroesi ataliad y galon – cymaint felly, a dweud y gwir, mae wedi ysgrifennu llyfr arno.

Dim ond dwy flynedd yn ôl y darganfu'r dyn 53 oed (yn y llun uchod) o Gaerfyrddin ei fod wedi bod yn byw gyda chyflwr dirywiol ar y galon pan gafodd ataliad ar y galon yn dilyn gêm o bêl-droed cerdded ddwy flynedd yn ôl.

Yn ffodus roedd cymorth wrth law, gan ei fod mewn canolfan hamdden ar y pryd, a diffibriliwr ddim yn bell i ffwrdd.

Yn dilyn llawdriniaeth - i osod dwy stent a diffibriliwr cardioverter mewnblanadwy (ICD) rhag ofn iddo ddigwydd eto - cafodd ddiagnosis o gyflwr genetig y galon o'r enw cardiomyopathi hypertroffig (HCN).

Cafodd bywyd yr arbenigwr TG ei droi wyneb i waered ond ers hynny mae wedi dysgu addasu diolch i raddau helaeth i grŵp cymorth cardiomyopathi Ysbyty Treforys.

Mewn ymdrech i helpu eraill (a'u teuluoedd) sy'n mynd trwy rywbeth tebyg penderfynodd gyhoeddi ei daith mewn llyfr - 1 mewn 10 Survivor: Cardiac Arrest.

Roedd Alan, a lansiodd y llyfr yng nghanolfan y galon Ysbyty Treforys, yn chwarae mewn twrnamaint pêl-droed cerdded, ar gyfer Tref Caerfyrddin, yng nghanolfan hamdden Cil-y-coed pan aeth yn sâl yn sydyn.

Dywedodd: “Chwaraeais y gêm gyntaf ac roeddwn yn sefyll yn siarad â chydweithiwr pan gefais fy ataliad ar y galon.

“Yn ffodus, roedd y person nesaf ataf yn gyn heddlu a roddodd CPR i mi. Roedd gan y ganolfan hamdden hefyd ddiffibriliwr a daeth tri o'r staff i redeg drosodd gyda'u bag brys. Cefais dri sioc i ddod â mi yn ôl.

“Doeddwn i dal ddim yn dda iawn felly anfonwyd Ambiwlans Awyr Cymru ataf.

“Roedd angen i mi gael fy ngosod ar beiriant anadlu, a oedd yn gofyn i feddyg roi anesthetig, felly fe wnaethon nhw anfon ambiwlans awyr arall allan.

“Cefais fy anfon wedyn i Ysbyty’r Mynydd Bychan, yng Nghaerdydd, lle cefais ddwy stent a diagnosis o gardiomyopathi. Roedd yn rhaid i mi osod diffibriliwr cardioverter (ICD) y gellir ei fewnblannu hefyd felly pe bai’n digwydd eto byddai’n gallu rhoi sioc i mi.”

Ar ôl cael ei ryddhau roedd cymorth dilynol Alan wedi'i leoli yn Ysbyty Treforys, lle ymunodd â'r grŵp cymorth.

Dywedodd: “Roedd y cardiomyopathi yn rhywbeth a ddaeth allan o'r glas.

“Doeddwn i heb gael diagnosis, doedd gen i ddim symptomau o gwbl cyn fy ataliad ar y galon, ond wedyn cefais ddiagnosis o gardiomyopathi hypertroffig, neu HCM, sef tewychu wal y galon. Nid yw fy nghalon yn gweithio cystal ag y dylai, ac mae'n gwaethygu'n araf.

“Ond nawr rydw i mewn sefyllfa llawer gwell oherwydd mae gen i feddyginiaeth ac mae gen i'r ICD hwn i'm hamddiffyn rhag ofn y bydd yn digwydd eto.

“Rydyn ni wedi gorfod cael fy mab i brofi amdano hefyd, gan ei fod yn gyflwr genetig, ond nid yw’n dangos unrhyw arwyddion ar hyn o bryd.”

Mae'r llyfr yn cynnwys cyfoeth o wybodaeth i unrhyw un sydd wedi profi trawma meddygol a'r ffordd hir i adferiad.

Daw ei theitl o honiad Sefydliad Prydeinig y Galon mai dim ond un o bob 10 o bobl sy'n goroesi ataliad ar y galon y tu allan i'r ysbyty.

Meddai: “Ysgrifennais y llyfr yn y flwyddyn gyntaf i helpu pobl eraill. Roedd cymaint o wybodaeth yr oedd angen i ni ei chasglu yn ystod y flwyddyn o ochr y claf - fel gyrru, meddyginiaeth. Nid oeddwn ar unrhyw feddyginiaeth o'r blaen ond nawr rwy'n cymryd yr holl feddyginiaethau hyn.

“Roedd yn wir i roi persbectif o ochr y claf ac i helpu pobl eraill sy'n cychwyn ar eu taith - nad ydynt yn gwybod am osod ICD ac nad ydynt yn gwybod na allwch yrru am chwe mis os ydych yn cael ataliad ar y galon. Methu â chael yswiriant a phopeth arall yr aethom drwyddo, meddyliais y byddwn yn ysgrifennu i lawr.”

Mae'r grŵp cymorth hefyd yn ymddangos yn y llyfr.

Dywedodd Alan: “Roedd y grŵp cymorth mor dda roeddwn i eisiau tynnu sylw at y ffaith bod yr holl bobl hyn a all eich helpu.

“Yn byw yng Nghaerfyrddin dyma'r grŵp agosaf ac fe wnaeth y clinig fy helpu gyda'r profion genetig hefyd. Maen nhw wedi ein helpu ni’n fawr.”

Mae Alan wedi ysgrifennu dau lyfr blaenorol – canllaw busnes ac un am gyn-filwyr y profion niwclear, oherwydd roedd ei dad yn un – ond dyma’r cyntaf sy’n stori bersonol.

Mae ar gael ar Amazon, fel e-lyfr neu gefn bapur.

Dywedodd: “Mae gennym ni adborth gwych. Y cardiolegydd wnaeth fy nhrin yng Nghaerdydd - prynodd rai copïau i'w rhoi i rai o'i gleifion.

“Rhoddais gyflwyniad ar fy stori i’r grŵp cymorth – dyna lle daeth y llyfr i fyny a nawr rydw i’n ei roi i gleifion yma yn Nhreforys hefyd.

“Mae wedi cael derbyniad da gan y gymuned – y bobl sydd wedi cael eu heffeithio gan glefyd y galon. Ac nid y cleifion yn unig, ond eu hanwyliaid hefyd.”

Croesawodd y cardiolegydd ymgynghorol Dr Carey Edwards y cyhoeddiad newydd.

Dywedodd: “Rwy’n meddwl ei fod yn syniad gwych. Mae deall profiad y claf o sut brofiad yw mynd trwy ddiagnosis a byw gyda chardiomyopathi, o safbwynt y claf, yn beth hynod ddefnyddiol a diddorol i’w weld.”

Dywedodd Louise Norgrove Nyrs Arbenigol ar Gyflyrau Cardiaidd Etifeddedig Arweiniol yn Ysbyty Treforys: “Mae'r llyfr yn mynd â chi trwy ei daith gyfan o ataliad y galon, diagnosis a dysgu i fyw gyda'r cyflwr.

“Roedd y llyfr wedi fy ysbrydoli. Mewn clinig, mae gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn aml yn canolbwyntio ar symptomau, meddyginiaethau, profion genetig ac ati.

“Mae’r llyfr hwn yn rhoi cipolwg cyfannol i chi o brofiad y claf. Mae’n amlygu sut y gall ataliad ar y galon a diagnosis o HCM effeithio ar eich bywyd cyfan, nid yn unig eich bywyd chi ond eich teulu cyfan.”

“Bydd cyfraniad caredig Alan i’r gwasanaeth yn hynod fuddiol i gleifion eraill sydd wedi dioddef digwyddiad tebyg a newidiodd eu bywydau. Yn aml, mae cleifion ar ddechrau eu taith yn cael trafferth prosesu'r hyn sydd wedi digwydd a'u diagnosis. Rwy’n siŵr y bydd y llyfr yn gymorth mawr i lawer o gleifion.

Dywedodd aelod o’r grŵp cymorth, June Phillips: “Rwyf wedi darllen llyfr Alan ac rwy’n meddwl ei fod yn wych. Mae'n cynnig ochr arall i'r cyflwr.

“Roedd yn drastig y ffordd y cafodd ddiagnosis. Nid felly y bydd i bawb, ond felly y bydd i rai. Mae’n wych cael rhywun sydd wedi bod drwyddo.”