Gwersi ffordd o fyw i gleifion cardiaidd

Mae pobl sy'n aros am driniaeth ar gyfer cyflwr cardiaidd yn cael gwersi ffordd o fyw trwy gwrs arloesol sy'n cael ei gynnal yn Ysbyty Morriston.

Ffibriliad atrïaidd, FfG, yw un o'r ffurfiau mwyaf cyffredin ar arrhythmia, neu rythm annormal y galon.

Mae nifer o driniaethau ar gael, yn amrywio o feddyginiaeth i abladiad cathetr, sy'n defnyddio gwres neu rewi ar ran y galon sy'n achosi'r rhythm annormal.

Fodd bynnag, mae tystiolaeth gynyddol bellach y gall rheoli ffactorau risg cardiaidd fel pwysau, pwysedd gwaed a diabetes gael effaith enfawr ar reoli symptomau a gwella ansawdd bywyd.

Yn unigryw, mae Ysbyty Treforys yn cynnig cwrs sy'n addysgu pobl ag AF (FfG) am y ffactorau risg hyn fel y gallant fod yn gyfrifol am eu gofal eu hunain.

Mae'r prif lun uchod yn dangos (o'r chwith) Gail Dixon, Richard Francombe, Pamela Edwards, Hannah Goss (nyrs glinigol arrhythmia), Victor Morgan, Michael Edmunds a Karen Snowdon.

Mynychodd Richard Francombe y cwrs wrth iddo aros i gael abladiad cathetr. Dywedodd ef:

“Roeddwn i'n meddwl i ddechrau na fyddwn i'n mynd, ond dywedodd fy ngwraig roi cynnig arni. Felly es i draw i'r sesiwn gyntaf dim ond i weld beth oedd y cyfan.

“Dysgais gymaint ar y cwrs am fy nghyflwr a sut i newid fy ffordd o fyw i helpu. Collais stôn a naw pwys o ganlyniad i'r wybodaeth a gefais.

“Fe wnes i leihau fy nghymeriant halen yn sylweddol a rhoi’r gorau i gacennau, siocled a chreision yr oeddwn i’n arfer bwyta llawer ohonyn nhw, ac rydw i wedi dechrau cerdded mwy.

“Gostyngodd fy ngwasg bedair modfedd o 42 i 38. O ganlyniad i’r newidiadau hyn gostyngodd fy mhwysedd gwaed yn ddigonol i’m meddyg teulu atal fy meddyginiaeth pwysedd gwaed.

“Rwy’n teimlo cymaint yn well, yn fwy hyderus ac yn fwy heini ers mynychu’r cwrs hwn. Byddwn yn ei argymell yn fawr. ''

Mae gan oddeutu 2% o'r boblogaeth AF (FfG) ac er ei fod yn fwy cyffredin ymhlith pobl dros 60 oed, gall effeithio ar bob oedran.

Mae llawer o gleifion yn profi symptomau gan gynnwys crychguriadau, blinder neu fyrder anadl. Gall rhai deimlo'n isel mewn hwyliau ac yn isel eu hysbryd.

Os nad oes ganddynt unrhyw symptomau sy'n gysylltiedig ag AF (FfG), gall y rhythm annormal, neu'r arrhythmia, fynd heb eu canfod.

Mae AF (FfG) yn un o brif achosion strôc. Felly mae cleifion yn cael eu hasesu i weld a fyddent yn elwa o gyffuriau gwrth-geulo i helpu i leihau'r risg y bydd ceuladau'n cael eu ffurfio yn y galon ac yn achosi strôc.

Mae'r rhaglen ffactor risg AF (FfG), ar gyfer cleifion â symptomau mwy trwblus, yn cael ei rhedeg gan nyrsys arbenigol Hannah Goss a Sarah Evans.

Maent wedi gweithio yn y ganolfan gardiaidd ers blynyddoedd lawer ond wedi ymuno â'r tîm arrhythmia i gyflwyno'r rhaglen y llynedd.

Meddai Hannah: “Mae hwn yn brosiect arloesol. Credwn mai hwn yw'r cyntaf yng Nghymru, os nad y DU.

“Mae addysgu cleifion a’u teuluoedd o amgylch y ffactorau risg sy’n gysylltiedig ag AF (FfG) yn caniatáu iddynt fod yn gyfrifol am eu gofal eu hunain.

“Rydyn ni'n gweld cleifion yn dod yn fwy hyderus a llai o straen yn rheolaidd am eu problemau rhythm, ac yn dod yn fwy heini.”

Gwahoddir cleifion sy'n aros am abladiad AF (FfG) i sesiynau addysg grŵp wythnosol dros y rhaglen bum wythnos.

Bob wythnos, eglurir pwnc neu ffactor risg a gall cleifion rannu eu profiadau a dysgu oddi wrth ei gilydd.

Meddai Sarah: “Mae'n ymddangos bod cleifion yn deall eu cyffuriau yn well ac yn dechrau sylweddoli bod colli pwysau a chadw'n heini yn bwysig.

“Rydyn ni jyst yn tynnu sylw ac yn atgyfnerthu’r negeseuon ffordd o fyw iach sylfaenol felly mae’n sefyllfa lle mae pawb ar eu hennill.”

Ychwanegodd y cardiolegydd ymgynghorol Dr Dewi Thomas: “Nod y rhaglen yw gwella llwybr y claf ar gyfer abladiad FfG er mwyn sicrhau'r buddion mwyaf iddynt.

“Trwy fabwysiadu dull mwy cyfannol a chanolbwyntio ar addasu ffactorau risg, gan gynnwys diet, ymarfer corff a lleihau pwysau, rydym yn gobeithio lleihau derbyniadau i’r ysbyty a chael gwell canlyniadau.”

Ar hyn o bryd mae'r rhaglen yn rhedeg fel prosiect peilot tan fis Mai eleni, ond mae Hannah a Sarah yn gobeithio y bydd y buddion i gleifion yn arwain at barhau yn y tymor hwy.

Dywedon nhw eu bod nhw'n mwynhau rhedeg y rhaglen, a bod cleifion wedi rhoi sêl bendith iddi hefyd.

Dywedodd un ohonyn nhw, Gail Dixon: “Roedd gallu gofyn cwestiynau i nyrsys cardiaidd arbenigol a chwrdd ag eraill sydd â’r un cyflwr mor ddefnyddiol.

“Esboniodd y cwrs gymaint o pam roeddwn i’n teimlo fel yr oeddwn i, a’r ffordd orau y gallwn ddelio â phethau.”