Mae tîm clinigol wedi’i gydnabod am addasu’r ffordd yr oedd staff yn gofalu am bobl hŷn mewn cartrefi gofal yn ystod y pandemig.
Mae Tîm Clinigol Acíwt Castell-nedd Port Talbot yn darparu gofal meddygol a nyrsio i oedolion yn y gymuned, gyda'r rhan fwyaf o'u cleifion yn hŷn ac yn fregus.
Mae'r gwasanaeth yn atal derbyniadau acíwt diangen a gall helpu i gyflymu'r broses o gael eich rhyddhau o'r ysbyty.
Mae'r tîm (yn y llun), sydd â chwaer wasanaeth wedi'i leoli yn Abertawe, yn dod ag asesiadau, triniaethau ac ymchwiliadau sydd yn draddodiadol yn wasanaethau mewn ysbytai, fel profion gwaed pwynt gofal, ystod o driniaethau IV neu drefnu ocsigen yn y cartref, i'r gymuned.
Cyn y pandemig, byddai’r gwasanaeth dan arweiniad ymarferydd nyrsio yn derbyn atgyfeiriadau gan feddygon teulu, parafeddygon a staff cartrefi gofal, a byddai’n asesu ac yn trin preswylwyr sy’n sâl.
Ond ar ôl i’r pandemig gyrraedd, dechreuodd y tîm ffonio cartrefi gofal yng Nghastell-nedd a Phort Talbot yn uniongyrchol i ofyn sut oedd y staff yn ymdopi a sut oedd preswylwyr yn teimlo, i wirio a oedd angen sylw meddygol ar unrhyw un ohonynt.
Dywedodd Sarah Kelly, sy’n ymarferydd nyrsio acíwt o fewn y tîm: “Rydym yn mynd i mewn ac yn asesu claf, yn gwneud diagnosis, yn sefydlu chynllun triniaeth a rheoli ac os oes angen triniaeth ar y claf, fel gwrthfiotigau, mewnwythiennol neu hylifau, gallwn dod ag ysbyty i'w cartref.
“Wrth gwrs, weithiau rydyn ni’n derbyn pobl i’r ysbyty os oes angen ond y rhan fwyaf o’r amser rydyn ni’n gwneud ein gorau i gadw pobl gartref.
“Mae hyn mor bwysig i bobl mewn cartrefi gofal yn enwedig, lle nad yw lleoliad ysbyty bob amser yn briodol.”
Ychwanegodd Sarah: “Roedd gweithio yn y gymuned yn ystod y don gyntaf a delio â Covid yn anodd ac roedd yn rhaid i ni newid ein ffordd o weithio.
“Yn ystod yr ail don fe wnaethom ddefnyddio dull rhagweithiol a chysylltu â’r cartrefi gofal yn ddyddiol i wirio lles y preswylwyr ac os oedd gan unrhyw un Covid byddem yn gofyn a oedd angen ein mewnbwn arnynt.
“Roedd cartrefi gofal yn aml yn ei chael hi’n anodd ac mewn rhai roedd bron pob un o’r staff i ffwrdd â Covid. Roedd yn rhaid i ni ddarparu llawer o’r gofal personol yn ogystal â gofal meddygol a nyrsio.”
Ymwelodd y tîm â nifer o gartrefi gofal a thrin cleifion â Covid-19 lle nad oedd yn briodol neu'n angenrheidiol iddynt fynd i'r ysbyty.
Mewn rhai achosion, roedd staff wedi'u lleoli mewn cartrefi gofal am ddiwrnod cyfan fel bod preswylwyr, yr oedd llawer ohonynt â Covid-19, yn gallu cael eu trin.
Dywedodd Dr Firdaus Adenwalla, meddyg ymgynghorol o fewn y tîm: “Buom yn gweithio’n agos gyda gwirfoddolwyr, staff cartrefi gofal, y tîm gofal hirdymor a nyrsys ardal.
“Roedden ni i gyd wedi ymrwymo i ddarparu’r gofal gorau posib i boblogaeth fregus iawn o dan amgylchiadau anodd iawn.”
Roedd y tîm yn ymwneud â saith cartref gofal yr effeithiwyd arnynt yn ddrwg gan y pandemig, a chasglodd ddata i edrych ar ganlyniadau’r cleifion yr oeddent yn ymwneud â nhw.
Ychwanegodd Dr Adenwalla: “Yn y saith cartref canfuom fod 190 o drigolion yn bositif gyda Covid. Roedd naw deg chwech ohonyn nhw'n sâl iawn ac wedi cael triniaeth gennym ni. Dim ond tri y cant o’r rheini wnaethon ni eu derbyn i’r ysbyty.”
Ar ôl creu poster (yn y llun) i dynnu sylw at y ffyrdd yr addasodd y gwasanaeth yn ystod y pandemig, enillodd y tîm y poster Gwobr Eva Higgins ar gyfer Nyrsys a Gweithwyr Proffesiynol Perthynol i Iechyd (NAHP) gorau yng nghyfarfod hydref 2021 Cymdeithas Geriatreg Prydain.
Dywedodd Sarah: “Roedd yn hyfryd ennill y wobr. Mae'n braf cael gwerthfawrogiad o'r hyn rydyn ni wedi'i wneud yn ystod y pandemig.
“Roedd yn ffordd hollol wahanol o weithio ac fe wnaeth pawb gamu i fyny a gwneud hynny heb unrhyw gwynion felly roedd cael y gydnabyddiaeth honno’n hyfryd.
“Roedd yr holl gartrefi gofal y buom yn ymwneud â nhw yn ddiolchgar iawn am ein cymorth. Roeddent ar goll yn fawr ac weithiau byddai aelod o’n tîm yn mynd yno a dim ond un aelod parhaol o staff oedd yno felly roedd yn anodd iawn iddynt.
“Roedd hefyd yn anodd i ni gan ei fod yn gyfnod brawychus i’n staff hefyd oherwydd ein bod yn mynd i’r anhysbys. Dywedwyd wrth bawb am ‘aros adref ac aros yn ddiogel’ ond dyma oedd ein gwaith ni ac rwy’n falch iawn o’n tîm am weithio yn y ffordd y gwnaethom.”
Ers hynny mae'r tîm wedi cael adborth cadarnhaol gan nifer o gartrefi gofal a gafodd gymorth yn ystod y pandemig.
Ym mis Tachwedd 2020, ymwelodd y tîm â Chartref Gofal Cwm Cartref, ym Mhontardawe, i ddarparu gofal i breswylwyr tra bod llawer o aelodau staff yn hunan-ynysu.
Dywedodd Jyoti Joshi, cyfarwyddwr Caron Group, sy’n darparu gofal preswyl, nyrsio a dementia yng Nghanolbarth a De Cymru, gan gynnwys yng Nghwm Cartref: “Cawsom lawer o staff i ffwrdd o’r gwaith, yn hunan-ynysu, wrth geisio rheoli nifer cynyddol. o heintiau Covid-19 ymhlith ein preswylwyr.
“Roedd tîm ACT yn wych yn y cymorth a ddarparwyd ganddynt. Byddent yn ymateb yn brydlon pryd bynnag yr oedd eu hangen arnom.
“Byddent yn treulio llawer iawn o amser yma bron bob dydd ac ni allwn ddiolch digon iddynt am eu holl gymorth a chefnogaeth yn ystod cyfnod anodd iawn.
“Roedden nhw’n broffesiynol, yn sensitif i’r sefyllfa ac yn gwneud ymyriadau cyflym a oedd yn ôl pob tebyg yn achub bywydau nifer o’n trigolion.
“Yn ogystal, roeddent yn wych yn eu cyfathrebu, ac wedi ein galluogi i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i deuluoedd am yr hyn oedd yn digwydd ar adeg mor dyngedfennol.”
Rydym yn croesawu gohebiaeth a galwadau ffôn yn y Gymraeg neu'r Saesneg. Atebir gohebiaeth Gymraeg yn y Gymraeg, ac ni fydd hyn yn arwain at oedi.