Bydd rôl newydd yn helpu i atal y prinder cenedlaethol o arbenigwyr canser

Mae rôl newydd wedi'i chreu yng Nghanolfan Ganser De Orllewin Cymru yn Abertawe i helpu i fynd i'r afael â phrinder cenedlaethol o arbenigwyr canser ac o bosibl cyflymu mynediad i driniaeth.

Bydd Rebecca Lloyd, sy'n radiograffydd adolygu yn yr adran radiotherapi ar hyn o bryd, yn hyfforddi i fod yn radiograffydd ymgynghorol. Y rôl yw'r gyntaf o'i fath ym Mae Abertawe.

Bydd Rebecca yn arbenigo mewn wroleg, gan ganolbwyntio i ddechrau ar y nifer fawr o gleifion canser y brostad ar draws De Orllewin Cymru.

Prif lun uchod: Rebecca Lloyd (chwith) a Nicki Davies

Unwaith y bydd wedi cymhwyso'n llawn, bydd yn gallu ategu'r gwaith a wneir ar hyn o bryd gan oncolegwyr.

Mae'n rhan o drawsnewid gweithlu ar draws y bwrdd iechyd gyda'r nod o recriwtio a chadw staff a chreu cyfleoedd gyrfa newydd.

Eglurodd rheolwr gwasanaethau radiotherapi Nicki Davies mai'r rôl newydd oedd darparu dilyniant gyrfa yn rhannol ond hefyd cefnogi oncolegwyr.

“Hyd yn hyn, yr unig ffordd y gallech chi fynd heibio’r lefel o hynafedd y mae Bec yn gweithio arni ar hyn o bryd fyddai mynd i reoli,” meddai.

“Ond nid yw pawb eisiau mynd mewn i reolaeth. Mae rhai eisiau aros yn wynebu cleifion.

“Mae’r datblygiad hwn yn creu cyfle i fynd y tu hwnt i’r lefel honno tra’n parhau i ganolbwyntio’n llwyr ar y claf.

“Ar ben hynny, mae yna brinder oncolegwyr yn y DU ar hyn o bryd. Ond gorau oll mae’n rhyddhau mwy o amser i gleifion.”

Cymhwysodd Rebecca fel radiograffydd triniaeth yn 2009. Ers hynny mae wedi gweithio yn Ysbyty Singleton, lle lleolir y ganolfan ganser, gan symud ymlaen yn y pen draw i fod yn radiograffydd adolygu radiotherapi.

“Rwy’n adolygu pob claf sy’n cael radiotherapi,” meddai. “Mae hyn yn cynnwys rheoli triniaeth a sgil-effeithiau canser fel dolur rhydd, cyfog a phoen. Rwy'n bresgripsiynydd anfeddygol, yn rhagnodi meddyginiaeth i'w helpu i gael triniaeth.

“Rwyf hefyd yn delio ag anghenion cyfannol y claf ac yn helpu i’w cyfeirio at y cymorth perthnasol, yn dibynnu ar eu pryderon unigol.”

Dywedodd Rebecca fod darparu safon aur o ofal wedi bod yn hollbwysig iddi erioed.

Mae'r rôl newydd yn golygu y gall barhau i ganolbwyntio ar gleifion ond mewn ffordd estynedig, gan eu dilyn trwy gydol eu gofal trwy ymgymryd â rhywfaint o'r gwaith a wneir ar hyn o bryd gan oncolegwyr yn unig.

Mae enghreifftiau’n cynnwys trafod opsiynau triniaeth, cefnogi’r broses gwneud penderfyniadau ar y cyd a chael caniatâd gwybodus.

Gall oncolegwyr hefyd weithio gyda'r tîm ffiseg feddygol i gynllunio'r triniaethau radiotherapi, adolygu sgîl-effeithiau a helpu cleifion i'w rheoli. Maent hefyd yn dilyn canlyniadau triniaeth.

Mae Rebecca yn gwneud rhywfaint o'r gwaith hwn yn barod. Unwaith y bydd wedi gorffen ei hyfforddiant mewn 18-24 mis, bydd yn gallu gwneud y cyfan. “Bydd hyn yn helpu gyda’r prinder oncolegwyr ymgynghorol,” meddai.

“I ddechrau byddaf yn canolbwyntio ar waith llai cymhleth. Gyda phrofiad byddaf yn ymwneud ag achosion mwy cymhleth ac yn rhedeg fy llwyth achosion a chlinigau fy hun.

“Byddaf yn ymwneud ag ymchwil, treialon ac addysgu o fewn wroleg, ac yn helpu i ddatblygu radiograffwyr eraill sydd am weithio mewn rolau estynedig.

“Fel y cyntaf, byddaf yn gosod y safonau ar gyfer radiograffwyr ymgynghorol radiotherapi'r dyfodol ym Mae Abertawe ac yn gosod y sylfeini i sicrhau y gall y swyddi hyn ffynnu.

“Rwyf hefyd yn gobeithio datblygu fframwaith Cymru gyfan, mewn cydweithrediad â chanolfannau canser eraill yng Nghymru.”

Ychwanegodd Rebecca, sy'n dechrau ei hyfforddiant y mis hwn, y gallai helpu i leihau'r amser i driniaeth radiotherapi i gleifion canser y brostad.

“Os mai dim ond un ymgynghorydd sydd yna dim ond cymaint o bobl y gallant eu gweld mewn clinig. Rydych chi'n dod â mi i mewn hefyd ac rydych chi'n dyblu nifer y cleifion y gellir eu gweld.

“Mae gwasanaeth canser y brostad yn gwasanaethu ardal fawr o Aberystwyth i’r ochr hon i Ben-y-bont ar Ogwr. Mae'n grŵp enfawr. Fy man cychwyn fydd cleifion â chanser y prostad oherwydd dyna ein grŵp cleifion mwyaf cyffredin.

“Yn y tymor hwy bydd yn cynnwys canser y bledren a chanserau wroleg eraill. Ond rydyn ni wedi mynd i mewn am y brostad i ddechrau gan mai dyma un o'n trwybynnau cleifion mwyaf.”

Er y bydd Rebecca yn gweithio ym maes wroleg yn unig, sydd â nifer fawr o gleifion canser y brostad, y gobaith yw y bydd ail radiograffydd ymgynghorol, sy'n arbenigo mewn radiotherapi'r fron, yn cael ei recriwtio yn y pen draw.

“Dyma’r ddau grŵp cleifion mwyaf felly dyma lle gallwn ni ddarparu’r gefnogaeth fwyaf i’r oncolegwyr ac, yn bwysicaf oll, y cleifion,” meddai Nicki.

Dywedodd yr oncolegydd ymgynghorol Dr Mau-Don Phan: “Mae Becky a’i thîm wedi gofalu am fy nghleifion sy’n cael radiotherapi canser y brostad ers dros ddegawd. Mae ei hagwedd garedig a gofalgar a'i phroffesiynoldeb wedi gwneud argraff arnaf erioed.

“Datblygodd y gwasanaeth adolygu radiotherapi o’r dechrau, ac mae bellach yn rhan annatod o’n gwasanaeth wro-oncoleg cyfannol. Mae ei dilyniant i'r radiograffydd ymgynghorol cyntaf mewn wroleg dim ond yn naturiol.

“Mae gennym broblem gweithlu sylweddol ym maes oncoleg. Mae angen i ni flaenoriaethu modelau newydd o weithio a gwella’r cymysgedd sgiliau yn ein hadran i ymateb i’r galw cynyddol am radiotherapi.”