Tad a merch Bae Abertawe yn ymuno i achub bywydau trwy greu cwrs diogelwch ar gyfer y DU gyfan

Mae tîm tad a merch o Fae Abertawe wedi creu adnodd hyfforddi newydd ar gyfer y DU gyfan a allai fod yn achubwr bywyd go iawn.

Mae Paul Lee, Pennaeth Gwasanaethau Rheoli Offer Meddygol (MEMS) a’i ferch Jordan, sydd heb unrhyw hyfforddiant meddygol ffurfiol ond sydd ag MA mewn Llenyddiaeth Saesneg, wedi gweithio gyda’i gilydd am fwy na blwyddyn yn eu hamser hamdden i greu cwrs e-ddysgu a llyfr gwaith 70 tudalen i hyfforddi staff ar drin a defnyddio nwyon meddygol a silindrau a ddefnyddir mewn gofal iechyd yn ddiogel.

Mae’r hyfforddiant, a aeth yn fyw fis diwethaf, wedi’i ychwanegu at y porth E-Ddysgu Cenedlaethol ar gyfer Iechyd, gwefan sydd wedi ennill gwobrau gyda mwy na dwy filiwn o ddefnyddwyr cofrestredig yn darparu hyfforddiant ar-lein i staff iechyd a gofal cymdeithasol ledled y DU.

Penderfynodd y ddeuawd roi eu pennau at ei gilydd a chreu’r hyfforddiant a’r llyfr gwaith ar-lein yn rhannol oherwydd profiadau Paul wrth weithio fel arweinydd diogelwch cleifion ledled y DU yn 2017.

“Roeddwn yn ymchwilio i farwolaethau damweiniol gyda dyfeisiau meddygol ac roedd un o’r marwolaethau yr ymchwiliais iddo, credwch neu beidio, yn ymwneud â defnyddio silindr ocsigen meddygol oherwydd nad oedd rhywun yn gwybod sut i’w droi ymlaen yn gywir,” meddai Paul.

“Oherwydd eu dyluniad, nid yw staff wedi gwybod sut i'w defnyddio'n iawn, ac mae silindrau ocsigen wedi bod yn gysylltiedig â nifer o farwolaethau cleifion a channoedd o achosion y bu ond y dim iddynt ddigwydd.

“Credwn y bydd y cwrs hwn yn gyfle i’r holl staff, fwy neu lai, sy’n gweithio yn y GIG.”

Mae’r cwrs yn adeiladu ar yr hyfforddiant yr oedd Paul wedi’i ddyfeisio’n flaenorol ar gyfer Bae Abertawe, a gafodd ei rannu a’i fabwysiadu wedyn gan fyrddau iechyd ledled Cymru ac mae’n cwmpasu rôl pob aelod o staff sy’n ymwneud â defnyddio nwyon meddygol a diogelwch silindrau, ynghyd â’r ystod lawn o gynhyrchion.

Fe wnaeth pandemig Covid, pan ddaeth y defnydd helaeth o ocsigen ddod yn arferol i lawer o staff gofal iechyd, gynyddu pryderon Paul bod diffyg gwybodaeth yn peryglu diogelwch cleifion.

Felly yn dilyn cais am gymorth penderfynodd gymryd y tarw wrth y cyrn a llenwi’r bwlch gwybodaeth, tasg a wnaed yn llawer haws diolch i gymorth Jordan a sefydliad o’r enw Cymdeithas Genedlaethol Addysgwyr a Hyfforddwyr Dyfeisiau Meddygol, a helpodd Paul ei hun sefydlu yn 2011.

Bellach mae gan y Gymdeithas tua 1,500 o aelodau ar draws y DU a darparodd y rhwydwaith o arbenigedd yr oedd Paul a Jordan ei angen i sicrhau bod eu cwrs yn darparu'r hyfforddiant cywir i holl staff y GIG sydd ei angen.

Dywedodd Paul: “Dros y deg i 15 mlynedd diwethaf rwyf wedi datblygu llawer o adnoddau defnyddiol, hyfforddiant, fideos a phob math o ddeunyddiau sydd wedi’u rhannu ymhlith cydweithwyr yng Nghymru a Lloegr nad ydynt yn llythrennol wedi cael unrhyw ddarpariaeth ar gyfer hyn.

“Mae’r angen yno. Y tu allan i'r gwaith, mae Jordan, fi a chydweithwyr eraill yn rhedeg Cymdeithas Genedlaethol Addysgwyr a Hyfforddwyr Dyfeisiau Meddygol, NAMDET yn fyr.

“Dechreuodd gyda dim ond llond llaw ohonom, yn bennaf o Gymru a Lloegr. Mae gennym bellach ein gwefan ein hunain, dyddlyfr rheolaidd, deunyddiau hyfforddi ac rydym yn cysylltu â thimau diogelwch yr Adran Iechyd.

“Yn benodol, rydym yn cysylltu â’r Rhaglen E-Ddysgu Genedlaethol (E-Ddysgu ar gyfer Iechyd).

“E-Ddysgu ar gyfer Iechyd yw'r lle gorau ar gyfer adnoddau hyfforddi ledled y DU a hyd yn hyn ni fu erioed unrhyw beth ar gyfer diogelwch nwyon meddygol a silindrau.

“Felly gofynnwyd i ni fel NAMDET i roi’r cwrs dysgu cenedlaethol hwn at ei gilydd ac fe wnaeth Jordan a minnau arwain tîm prosiect a gwneud yr holl waith fwy neu lai. Fe wnaethom gynllunio adnodd hyfforddi rhyngweithiol sydd am ddim i holl staff y GIG ar draws y DU.

“Ac i gefnogi hynny, sef lle mae creadigrwydd ac anian artistig Jordan yn dod i mewn, fe ddatblygodd hi sgil-effeithiau’r cwrs – am unwaith rydych chi wedi’i gwblhau’n llwyddiannus – sef y llyfr gwaith.

“Mae hwn yn adnodd hyfforddi 70 tudalen sydd wedi’i ddylunio’n glyfar iawn, gyda hyperddolenni, dolenni i hyfforddiant arall ac unwaith y bydd pobl wedi cwblhau’r hyfforddiant ar-lein yn llwyddiannus, maen nhw wedyn yn cael mynediad i lawrlwytho copi personol.”

Mae cefndir creadigol Jordan wedi bod yn hanfodol wrth gyflwyno nid yn unig y cwrs a'r llyfr gwaith ond hefyd gwaith ehangach NAMDET.

“Dechreuais helpu gyda NAMDET ddiwedd 2019 ar ôl cwblhau fy MA flwyddyn ynghynt,” meddai Jordan.

“Roeddwn i'n arfer gwneud y ffotograffau ar gyfer cynadleddau ond ychydig fisoedd yn ddiweddarach, des i'n rheolwr olygydd cyfnodolyn chwarterol y gymdeithas.

“Fe wnes i hynny’n hunangyflogedig am ddwy flynedd a nawr, rydw i hefyd yn gweithio i’r Ysgol Feddygol yn y Ganolfan Addysg yn Nhreforys.

“Ochr i ochr â fy nhîm yn yr Ysgol Feddygaeth, rwy’n helpu i drefnu lleoliadau ar gyfer y myfyrwyr sy’n rhan o’r rhaglen Mynediad i Raddedigion mewn Meddygaeth (GEM), ac mae gennyf brif gyfrifoldeb am Lawfeddygaeth Acíwt gan mai fi yw’r cydlynydd lleoliadau.

“Rwy’n ei fwynhau’n fawr! Rydw i wedi bod yn dysgu am lawdriniaeth yn ystod y dydd, yna dysgu am ddiogelwch nwy meddygol gyda'r nos trwy roi'r llyfr gwaith at ei gilydd. Mae wedi bod yn anhygoel mewn gwirionedd.

“Hoffwn feddwl pan fydd y myfyrwyr israddedig rwy'n gweithio gyda yn symud ymlaen trwy eu gyrfaoedd, efallai y byddan nhw'n defnyddio'r llyfr gwaith hwn; efallai y bydd dogfennau hyfforddi yr wyf wedi gweithio arnynt yn cael eu hanfon atynt mewn gwirionedd.”

Gellir diweddaru deunydd hyfforddi Paul a Jordan yn rheolaidd pan fydd newidiadau mewn canllawiau ac arferion yn ymwneud â thrin nwyon meddygol a diogelwch silindrau.

“Mae’r cwrs hyfforddi yn 60 munud o hyd gyda saith modiwl, yn cwmpasu popeth o godau lliw silindr nwy meddygol i ddiogelwch cleifion. Mae'n ddogfen fyw felly mae'n cael ei hadolygu'n gyson,” ychwanegodd Paul.

“Os oes unrhyw newidiadau mawr, fe allwn ni ddiweddaru’r cwrs ac mae’n cael ei wneud mewn 24 awr.

“Mae dros 300 awr o waith wedi mynd i mewn iddo; gyda'r nos ac ar benwythnosau. Rydym wedi gweithio gyda fy nghydweithwyr NAMDET ledled y DU.

“Cwrs Bae Abertawe yw hwn, yn amlwg wedi tyfu ychydig, ac fe'i lansiwyd ar ddechrau mis Medi ledled y DU ar y rhaglen E-Ddysgu ar gyfer Iechyd.

“Rwyf wedi siarad â’r ESR a Dysgu GIG Cymru ac mae’n mynd i gael ei gynnal yno. Bydd hynny'n ffordd hawdd o fynd i mewn a bydd yn cysylltu'n syth â'r cwrs hwn.

“Nid yw wedi ei anelu at un grŵp o staff. Mae wedi'i anelu at nyrsys, meddygon, fferyllwyr, technegwyr, porthorion, peirianwyr. Mae wedi'i anelu at unrhyw un sy'n symud, danfon, gwirio, defnyddio, gosod a thrin nwyon a silindrau meddygol.

“Mae hynny’n cynnwys ocsigen, aer meddygol, ocsid nitraidd, entonocs, carbon deuocsid… felly mae’n adnodd hyfforddi aml-ffactor, amlddisgyblaethol ac mae’r adborth rydym wedi’i gael hyd yn hyn wedi bod yn gwbl eithriadol.

“Rydyn ni wedi cael mewnbwn o ran y cynnwys, felly rydyn ni wedi cael fferyllwyr, peirianwyr, yr MHRA a BOC - y cyflenwr mwyaf o nwyon meddygol - maen nhw i gyd wedi gwneud sylwadau.

“Mae’r holl wybodaeth, yr holl hyfforddiant yn awr yn y cwrs hyfforddi hynod ffansi, rhyngweithiol hwn sy’n seiliedig ar fideo sydd wedi cymryd fy nghwrs hyfforddi ym Mae Abertawe ers deng mlynedd.

“Mae gennym ni ymarferion dysgu cardiau lle mae'n rhaid i chi droi cardiau drosodd, gwiriadau gwybodaeth rhyngweithiol, dolenni i fideos, fideos wedi'u mewnosod a chwis terfynol ar y diwedd sy'n ddetholiad ar hap o 15 cwestiwn sy'n newid bob tro y byddwch chi'n defnyddio'r cwrs.

“Mae'n cael y wybodaeth allan yna a dwi'n meddwl ein bod ni wedi llenwi bwlch. Nid yw'n cynnwys popeth oherwydd mae llawer o hyfforddiant ychwanegol hefyd ond mae'r lleiafswm sylfaenol, prin o bopeth sydd angen i bawb ei wybod ar gyfer y pwnc hwn yno. Mae wedi'i wneud. Felly, defnyddiwch e!”

O ran deinameg y tad a'r ferch, mae Paul a Jordan yn hapus i adrodd bod y prosiect ond wedi dangos pa mor dda y gall 'Tîm Lee' weithio gyda'i gilydd!

“Mae wedi bod yn wych. Mae gweithio gyda Jordan wedi bod yn synergedd... mae hi wedi cyrraedd y pwynt lle mae hi bron yn gwybod beth rydw i'n mynd i fod yn ei ofyn nesaf,” ychwanegodd Paul.

“Mae'r darn yna'n eitha brawychus, a dweud y gwir!” oedd ymateb Jordan.

Aeth yn ei blaen: “Oherwydd bod gen i'r meddylfryd hwnnw o Lenyddiaeth Saesneg, gallaf ddarllen y wybodaeth yn y meddalwedd a mynd yn ôl at dad a dweud 'nid yw hynny'n gwneud synnwyr mewn gwirionedd' neu 'mae hyn ar goll'... ond pan fyddaf yn yn gweithio ar y llawlyfr, hyd yn oed byddwn yn mynd gair ddall! Felly byddai dad yn darllen y gwaith ac yn nodi unrhyw wallau.

“Roedd yn gydbwysedd da rhyngom ni o ystyried bod cymaint o oriau wedi’u treulio arno.”

Ychwanegodd Paul: “Dyna pam roedd y cydweithwyr yn NAMDET y buom yn ymgysylltu â nhw ar y diwedd mor bwysig i ni. Mae'n debyg ei bod hi'n ormod i gael pawb i gymryd rhan o'r cychwyn cyntaf felly fe wnaethom ni'r rhan fwyaf o'r gwaith ond rydyn ni'n eu cael nhw i ymgysylltu ac roedden nhw'n gweld pethau ac yn ei fireinio... fe wnaethon nhw gymysgu'r rhifyn olaf os hoffech chi!

“Mae eisoes yn cael ei ddefnyddio gan bobl ledled y DU, sy’n wych. Bydd y cwrs hwn, rwy’n meddwl, nawr yn gwrs y bydd pob aelod o staff gofal iechyd yn mynd ato.”