Mae GP yn canmol tîm parafeddygon newydd fel tîm sy'n newid y gêm

Mae gwasanaeth sy'n gweld parafeddygon arbenigol yn cefnogi pobl yn ystod dyddiau olaf eu bywydau wedi cael ei ystyried gan feddyg teulu yn Abertawe fel gwasanaeth sy'n newid y gêm.

Dywedodd Dr Chris Jones o Feddygfa Llansamlet fod y gwasanaeth newydd yn symleiddio'r broses gyda buddion amlwg i gleifion a theuluoedd.

Prif lun uchod: Dr Chris Jones, Meddyg Teulu ym Meddygfa Llansamlet

Fis Hydref diwethaf, penododd Ymddiriedolaeth Gwasanaethau Ambiwlans Cymru (WAST) ei pharafeddygon gofal lliniarol pwrpasol cyntaf.

Yn dilyn hyfforddiant yn Ysbyty Treforys, mae’r tîm o bedwar grŵp bellach yn gweithio gyda thîm gofal lliniarol arbenigol Bae Abertawe, gan rannu eu hamser rhwng cleifion yn y gymuned a’r rheini mewn ysbytai a hosbisau.

Mae gofal lliniarol yn ymwneud â lleddfu symptomau a straen i bobl â salwch sy’n byrhau bywyd, a’u helpu i gynllunio ar gyfer y dyfodol.

Mae'r parafeddygon arbenigol yno hefyd i berthnasau, yn gweithio ochr yn ochr â nhw i helpu teuluoedd i gefnogi gofal eu hanwyliaid.

Dechreuodd y gwasanaeth peilot, y cyntaf o'i fath yn y DU, ym mis Rhagfyr ac, meddai Dr Jones, roedd eisoes yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol.

“Mae’n faes brawychus. Er ein bod yn delio ag achosion o'r fath yn ddyddiol, weithiau mae angen mewnbwn arbenigol a chyswllt â gwasanaeth sydd â gwybodaeth a dealltwriaeth fwy arbenigol.

“Mae’n faes o’r pwys mwyaf. Mae’n gyfnod tyngedfennol iawn ym mywydau pobl, a’u teuluoedd’,” meddai.

“Nid yw’n rhywbeth y gellir ei ohirio. Mae'r rhain yn sefyllfaoedd y mae'n rhaid delio â nhw ar yr un diwrnod. Mae cael y parafeddygon gofal lliniarol sydd ar gael wedi bod yn newidiol.”

Dywedodd Dr Jones, yn flaenorol, y byddai rhywun o'r feddygfa neu un o'r nyrsys neu'r meddygon gofal lliniarol wedi mynd allan i gartref y claf ac wedi cysylltu i wneud cynllun, ond byddai hynny'n aml yn cymryd amser.

Yn awr, meddai, gwnaed y cwbl ar yr un diwrnod, weithiau o fewn yr awr. “ Rwy’n ffonio’r llinell gyngor ac yn siarad ag un o’r clinigwyr gofal lliniarol,” meddai Dr Jones.

“Maen nhw’n rhoi cyngor am yr hyn sydd angen ei wneud o’m sefylffa i. Os yw'n briodol byddant yn cysylltu â'r parafeddygon a fydd yn mynd allan i gartref y claf.

“Maen nhw’n cysylltu’n ôl â’r arsylwadau a chanfyddiadau’r arholiadau, a gyda chyngor arbenigol os oes angen.

“Gallwn drefnu i unrhyw bresgripsiynau a siartiau cyffuriau gael eu darparu i’r teulu. Mae'n dda i'r claf, a'r teulu.

“Gall y parafeddygon ddarparu’r cymorth ychwanegol hwnnw i’r teuluoedd. Maent yn cysylltu â’r meddygon teulu a’r ymgynghorydd ac yn gweithredu fel wyneb llawer o wasanaethau, yn hytrach na chael meddyg teulu ac ymgynghorydd gofal lliniarol, yna o bosibl y meddyg teulu eto.

“Maen nhw’n dod â gwasanaethau at ei gilydd i gefnogi pobl.”

Dywedodd Dr Jones fod y gwasanaeth hefyd yn caniatáu parhad gofal, trwy gynnwys un meddyg teulu, un ymgynghorydd gofal lliniarol, ac un parafeddyg.

“Efallai fy mod wedi cymryd rhan yn flaenorol i ddechrau ond pe na bawn ar gael y diwrnod canlynol, byddai meddyg teulu arall yn ei godi.

“Mae wedi symleiddio’r broses gyfan, gyda buddion amlwg i gleifion.”

Mantais arall yw y gall y parafeddygon helpu i sicrhau bod y tîm ar gael yn amlach pan mae’n bosibl mai pobl sâl iawn a’u teuluoedd sydd â’r angen mwyaf, gan gynnwys penwythnosau pan fydd gwasanaethau eraill yn anos o bosibl.

Ers rhai blynyddoedd bu nyrs arbenigol ar gael saith diwrnod yr wythnos a chymorth gan feddygon arbenigol ar alwad.

Ond mae'r parafeddygon yn ychwanegu llinyn newydd at yr hyn a ddarperir ac yn ei gwneud hi'n haws ymateb yn gyflymach bob dydd.

Bu Ymgynghorydd Meddygaeth Lliniarol Bae Abertawe, Dr Idris Baker (chwith), yn helpu i hyfforddi'r parafeddygon arbenigol.

Dywedodd: “Rydym mor falch o weld sut mae’r parafeddygon hyn yn ffitio i mewn i’r tîm ac yn ddiolchgar am gefnogaeth gan yr ymddiriedolaeth ambiwlans yn ogystal â’r bwrdd iechyd i’w rhoi ar waith.

“Maen nhw'n ychwanegu llinyn at ein bwa. Mae gennym gysylltiad â llawer o bobl gartref bob blwyddyn ar draws Castell-nedd Port Talbot ac Abertawe.

“Mae llawer ohonyn nhw’n gallu gweld wyneb yn wyneb ond dydyn ni ddim bob amser wedi gallu gwneud hynny mor gyflym ag yr oedden ni eisiau neu ag oedd ei angen arnyn nhw.

“Mae ymatebolrwydd y parafeddygon a’u sgiliau wrth asesu cleifion a’u sefyllfaoedd eisoes mor ddefnyddiol wrth arwain sut rydym yn cefnogi nyrsys ardal a meddygon teulu yn eu gofal.

“Ac maen nhw mor frwd yn y ffordd maen nhw'n mynd ati.”

Dywedodd Ed O’Brian ( ar y dde ), Arweinydd Gofal Diwedd Oes Gwasanaethau Ambiwlans Cymru: “Rydym mor falch o glywed bod y fenter hon ar y cyd rhwng WAST a Bae Abertawe wedi cael derbyniad mor dda, ac mae hynny wedi bod o fudd nid yn unig i gleifion. ond hefyd gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill.

“Pan gyflwynwyd y rôl newydd hon, dyma oedd y cyntaf o'i bath, cysyniad heb ei brofi, felly rydym yn mesur ac yn gwerthuso'n barhaus i sicrhau ei fod yn dod â'r budd mwyaf posibl.

“Mae cael yr adborth cadarnhaol hwn gan Dr Jones yn braf iawn i’w ddarllen.”

Dywed WAST ei fod yn gobeithio adeiladu ar lwyddiant y rôl a gafodd ei threialu gyntaf ym Mae Abertawe drwy ehangu'r gwasanaeth i ardaloedd eraill yng Nghymru.