Mae buddsoddiad o £70 miliwn yn trawsnewid gofal cleifion dialysis

Bydd buddsoddiad o £70 miliwn yn trawsnewid gofal cannoedd o gleifion dialysis o Ben-y-bont ar Ogwr i Aberystwyth dros y 10 mlynedd nesaf.

Mae gwasanaethau arennol yn cael eu darparu gan Fae Abertawe ar gyfer pobl yn ei ardal ei hun yn ogystal â’r rhai ym myrddau iechyd Hywel Dda a Chwm Taf Morgannwg.

Mae gwasanaethau presennol yn cynnwys dwy uned haemodialysis yn Ysbyty Treforys – sy’n derbyn cleifion o Abertawe, Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont ar Ogwr – ac un yr un yn Aberystwyth, Caerfyrddin a Hwlffordd.

Prif llun uchod (ch-dd): rheolwr cyfarwyddiaeth arennol Sarah Siddell; Pennaeth Gwasanaethau Technegol Arennol Andrew Cooper; rheolwr cymorth gweithredol Bethan Davies; uwch reolwr y prosiect Nicola Henwood (eistedd) a'r cyfarwyddwr clinigol Dr Clare Parker.

Fodd bynnag, mae nifer y bobl sydd angen haemodialysis yn tyfu flwyddyn ar ôl blwyddyn, i'r pwynt lle mae Treforys yn llawer mwy na'i gapasiti. Mae hyn yn golygu bod cleifion yn gorfod dialysis gyda'r nos.

Mae'r tîm arennol ym Mae Abertawe, gyda chymorth Rhwydwaith Arennau Cymru, yn trawsnewid y gwasanaeth ar gyfer cleifion haemodialysis yn ogystal â'i ddiogelu at y dyfodol gyda'r niferoedd yn parhau i ehangu.

Daw cyllid ar gyfer y gwelliannau gwerth £70 miliwn i wasanaethau gan Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru. Mae hyn yn sicrhau mynediad teg i ystod lawn o wasanaethau arbenigol ar gyfer poblogaeth Cymru.

Mae'r buddsoddiad yn cynnwys gwelliannau i'r pum uned dialysis bresennol, gan gynnwys offer a chyfleusterau newydd, a chreu dwy uned newydd yng Nghastell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont ar Ogwr.

Bydd hyn yn galluogi cleifion o'r ardaloedd hynny i dderbyn gofal yn nes at eu cartrefi. Yn hollbwysig, bydd hefyd yn lleddfu’r pwysau ar Dreforys ac i raddau helaeth yn dileu’r angen am sesiynau dialysis gyda’r hwyr.

Dywedodd y cyfarwyddwr clinigol Dr Clare Parker fod cleifion sydd angen dialysis ond sy'n byw yng Nghastell-nedd Port Talbot neu Ben-y-bont ar Ogwr ac yn methu dialysis gartref yn teithio i'r unedau dialysis yn Ysbyty Treforys ar hyn o bryd.

Mae rhai o gleifion Pen-y-bont ar Ogwr yn cael eu cyfeirio at dîm arennol Caerdydd i gael dialysis yn Llantrisant.

“Oherwydd y galw cynyddol ar gapasiti yn Nhreforys, rydym wedi gorfod dialysis gyda’r nos ar shifft dialysis gyda’r hwyr,” meddai Dr Parker (dde).

“Mae’r cleifion hynny’n dechrau eu triniaeth tua 5yh ac nid ydynt yn gorffen triniaeth tan 10yh neu’n hwyrach.

“Mae yna ychydig o gleifion sy’n dewis cael dialysis gyda’r hwyr oherwydd bod ganddyn nhw waith neu astudio yn ystod y dydd neu oherwydd ei fod yn addas iddyn nhw am ryw reswm arall fel gofal plant.

"Ond byddai'n well gan y mwyafrif helaeth o gleifion wneud eu dialysis yn ystod y dydd pan fo cyflenwad llawn o staff gan gynnwys meddygon, nyrsys, dietegwyr, ac aelodau eraill o'r tîm arennol amlddisgyblaethol ehangach sydd ar gael yn haws."

Mae cynigion wedi'u datgelu ar gyfer dwy uned ddialysis newydd i gleifion sy'n byw yn ardaloedd Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont ar Ogwr.

Mae un mewn hen gampfa yn ardal Bracla ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a chyflwynwyd cais cynllunio i Gyngor Pen-y-bont ar Ogwr yn gynharach eleni.

Yn amodol ar gymeradwyaeth, bydd yr uned yn agor tua diwedd y flwyddyn hon ac yn cael ei rhedeg ar ran Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe gan Fresenius Medical Care, sydd eisoes yn gweithredu tair uned Gorllewin Cymru.

Bydd yn cynnwys 21 o orsafoedd dialysis gydag uchafswm o 84 o gleifion i ganiatáu ar gyfer cynnydd yn y galw yn y dyfodol – pob un ohonynt yn dialysis yn ystod y dydd.

Mae tîm arennol Bae Abertawe a Fresenius Medical Care hefyd yn cydweithio ar gynlluniau ar gyfer yr uned newydd ar gyfer Castell-nedd Port Talbot, sydd i agor rywbryd y flwyddyn nesaf.

Gan fod gan Gastell-nedd Port Talbot boblogaeth fwy, y cynnig yw 27 o orsafoedd gydag uchafswm capasiti o 108 o gleifion. Bydd ganddo hefyd ardal hyfforddi bwrpasol ar gyfer nyrsys sy'n dysgu pobl i ddiallysu gartref.

“Bydd cleifion yn y ddwy uned yn mwynhau cyfleusterau o’r radd flaenaf ond yn parhau i fod dan ofal yr un tîm clinigol GIG sy’n gofalu am bob claf dialysis yn Ne Orllewin Cymru,” meddai Dr Parker.

“Bydd y cyfleusterau a’r staff nyrsio yn cael eu darparu gan Fresenius Medical Care, sydd ag enw rhagorol yn rhyngwladol am ddarparu dialysis ochr yn ochr â’r GIG.

“Bydd yr unedau newydd yn rhyddhau capasiti yn Nhreforys fel y gallwn gweinyddu'r ddialysis gyda’r hwyr, ac eithrio nifer fach iawn sy'n dewis barhau ag ef oherwydd eu hamgylchiadau personol. Mae’n llawer gwell i bawb.”