Dysgwch, peidiwch â llosgi yr haf hwn

Dysgwch, peidiwch â llosgi. Dyna'r neges y mae arbenigwyr llosgiadau yn ei hanfon at rieni a phlant i atal anafiadau difrifol posibl yr haf hwn.

Wrth i'r tywydd cynnes ddechrau, mae Ysbyty Treforys yn aml yn profi cynnydd mewn anafiadau sy'n gysylltiedig â llosgi. Mewn cam rhagweithiol, mae'r tîm llosgiadau a phlastigion yn amlygu arfer da er mwyn atal damweiniau poenus i chi'ch hun, eich teulu, eich ffrindiau a'r cyhoedd.

Daw’r cyngor ar ddechrau Wythnos Genedlaethol Diogelwch Plant, sy’n rhedeg rhwng y 6ed a’r 12fed o Fehefin.

Mae Louise Scannell, arweinydd pediatrig ar gyfer llosgiadau a llawfeddygaeth blastig, a Fiona Davies, arweinydd clinigol ar gyfer llosgiadau pediatrig a phlastigau, wedi cynnig awgrymiadau da i helpu pawb i fwynhau'r haf yn ddiogel.

Byddwch yn ddiogel barbeciw

“O’r holl anafiadau llosg sydd gennym, mae’r anafiadau mwyaf cyffredin ar gyfer yr adeg hon o’r flwyddyn yn bendant yn ymwneud â barbeciw,” meddai Louise.

“Mae'r tywydd yn llawer brafiach nawr ac mae'n hyfryd cael barbeciw yn eich gardd eich hun neu yn y parc. Ond mae rhai ffactorau y dylech fod yn ymwybodol ohonynt. Mae lleoliad eich barbeciw yn bwysig iawn. Sicrhewch ei fod i ffwrdd o ardal brysur lle gall plant fod yn chwarae - ac ni ddylid caniatáu i blant ei ddefnyddio. Ni ddylai'r sawl sy'n gyfrifol am y barbeciw fod yn yfed alcohol chwaith.

“Yn sicr bu cynnydd serth yn yr anafiadau o ganlyniad i farbeciws untro a adawyd ar y traeth. Claddu’r glo o dan y tywod yw’r duedd, ond mae hynny’n golygu na ellir eu gweld sy’n arwain at bobl yn camu arnynt. Gall hynny achosi anaf gwirioneddol gas oherwydd bod y tywod yn cael ei gynhesu gan y glo, yn hytrach na'r glo yn oeri drwy'r tywod Mae'n gamsyniad cyffredin, ond mae'n beth pwysig i fod yn ymwybodol ohono.

“Mae yna finiau tafladwy ar gyfer barbeciws o amgylch rhai o draethau Abertawe, felly rydyn ni’n annog pobl i wneud defnydd ohonyn nhw i atal niwed i eraill.”

Pryder llosg haul

“Rydyn ni’n dod i mewn i amseroedd poethaf y flwyddyn, felly mae llosg haul yn rhywbeth y mae angen i ni i gyd fod yn ymwybodol ohono a’i gymryd o ddifrif,” meddai Fiona.

“Ni ddylid diystyru’r niwed y gall ei wneud i blant, yn arbennig.

“Mae hefyd yn bwysig sylweddoli nad oes rhaid iddo fod yn boeth iawn i losgi croen – gallwch losgi hyd yn oed os yw’n gymylog. Mae angen i chi barhau i ailgymhwyso eli hyd yn oed os yw'ch eli yn gwrthsefyll dŵr a gwisgo het a chrys-t yn ystod rhan boethaf y dydd.

“Er efallai nad ydych yn ymddangos yn llosgi, mae'r haul yn dal i niweidio'ch croen ac mae'r risg o ganser y croen yn cynyddu.

“Dylid ystyried y boen a’r trawma y mae’n ei achosi hefyd. Mae plant sydd â llosg nad yw wedi gwella ers tair wythnos yn debygol o gael creithiau a phroblemau parhaus. Po ddyfnaf yw’r llosg, mwyaf arwyddocaol fydd y problemau a gânt yn ddiweddarach mewn bywyd.”

Pwnc poeth

“Mae gofalu am blant yn aml yn gofyn am gaffein, ond cofiwch roi eich paned i lawr mewn man diogel allan o gyrraedd dwylo bach a all gydio ynddo cyn gynted ag y bydd eich cefn wedi troi,” meddai Louise.

“Rydyn ni’n gweld llwyth o blant bach sydd wedi dioddef scaldio o fachu diodydd poeth.

“Pan fyddwch chi'n mynd i gaffis, rydych chi allan o'r parth cysurus sydd gennych chi gartref, felly mae mwy o wrthdyniadau ac mae'r risgiau i blant yn fwy.

“Gall diod boeth, hyd yn oed un sydd wedi bod yn sefyll yno ers 15 munud, sgaldio babi yn ddifrifol.”

Syniadau da eraill

Ar wahân i farbeciws, llosg haul a diodydd poeth, mae yna ddigonedd o beryglon posibl eraill y gellir eu hosgoi.

Mae sythwyr gwallt yn rheswm cyffredin arall pam mae cleifion ifanc yn cael eu derbyn i'r uned losgiadau.

Gall sychwyr gyrraedd tymereddau o 240 gradd canradd - mae hynny bron ddwywaith a hanner y tymheredd y mae'n ei gymryd i ferwi dŵr (100 gradd) a chwe gwaith bath arferol (40 gradd).

LLUN: Fiona Davies (chwith) a Louise Scannell.

Gall plant sy'n cydio yn y teclyn tra mae'n boeth ddioddef llosgiadau mor ddifrifol gall y gwres doddi croen.

Er mwyn brwydro yn erbyn y cynnydd mewn prisiau ynni, mae poteli dŵr poeth hefyd yn cael eu defnyddio'n amlach i arbed costau gwresogi.

Ond ni ddylid diystyru’r difrod a achosir gan fethu ag adnabod peryglon defnyddio dŵr berwedig neu beidio ag ailosod y poteli dŵr poeth yn rheolaidd.

Gellir defnyddio batris botwm i bweru teganau, ond mae'n hollbwysig nad ydynt yn hawdd eu cyrraedd.

Os yw batri cell darn arian lithiwm (y batri arian crwn fel darn arian 5c) yn cael ei lyncu ac yn mynd yn sownd yn y bibell fwyd, gall losgi twll ac achosi gwaedu mewnol. Sicrhewch eich bod yn cadw unrhyw fatris rhydd allan o gyrraedd a gwaredwch fatris 'fflat' yn gyflym ac yn ddiogel.

Mae llosgwyr boncyffion yn dod yn fwy poblogaidd o ystyried y cynnydd mewn costau ynni, ond gall y gwres ar yr offer achosi difrod sylweddol. Yn syml, gosodwch gard o amgylch y tân a'i folltio i'r wal.

“Mae’r rhain yn atebion sy’n syml ond yn aml yn cael eu hanwybyddu o ran atal anafiadau llosgiadau,” ychwanegodd Fiona.

“Yn bwysicaf oll, maen nhw’n sicrhau bod plant yn cael eu cadw mewn amgylchedd diogel ond yn gallu mwynhau eu hunain ar yr un pryd.”

Gall unrhyw un sy'n dioddef llosgiadau y mae angen i glinigwr ei weld, yr Uned Mân Anafiadau yn Ysbyty Castell Nedd Port Talbot drin mân gyflyrau gan gynnwys mân losgiadau i bob claf dros flwydd oed.

Dim ond mewn achosion o losgiadau difrifol neu anafiadau difrifol y dylai cleifion fynd i Adran Damweiniau ac Achosion Brys Ysbyty Treforys. Rhaid i blant dan flwydd oed fynd i adran achosion brys y plant yn Nhreforys.

Sylwch na all yr UMA drin anafiadau neu salwch difrifol.