Ynglŷn â'r brechlyn ffliw

Dilynwch y ddolen hon i'n tudalen am gymhwysedd ar gyfer y brechiad ffliw.

Mae ffliw yn cael ei achosi gan firysau ac mae'n lledaenu'n hawdd. Gall unrhyw un gael ffliw, ond plant oedran ysgol sydd â'r gyfradd uchaf o haint a gall ffliw fod yn ddifrifol iddyn nhw. Mae gan blant dan bump oed un o'r cyfraddau derbyn i'r ysbyty uchaf oherwydd ffliw o'i gymharu â grwpiau oedran eraill.

Gall cymhlethdodau gynnwys broncitis a niwmonia (heintiau'r ysgyfaint) a heintiau'r glust.

Mae rhai plant yn mynd mor sâl nes bod angen iddyn nhw fynd i'r ysbyty.

Dilynwch y ddolen hon i wefan GIG 111 Cymru i gael rhagor o wybodaeth am niwmonia.

Dilynwch y ddolen hon i wefan GIG 111 Cymru i gael rhagor o wybodaeth am broncitis.

Dilynwch y ddolen hon i wefan GIG 111 Cymru i gael rhagor o wybodaeth am heintiau clust.

Bydd cael brechlyn ffliw yn helpu i amddiffyn eich plentyn rhag y ffliw.

Mae'r amddiffyniad yn dechrau tua phythefnos ar ôl cael y brechlyn. Fel arfer, mae'r brechlyn yn cynnig amddiffyniad da i blant rhag y ffliw.

Mae hefyd yn helpu i leihau'r siawns y bydd plant a phobl ifanc yn lledaenu'r ffliw i eraill sydd mewn perygl uchel o'r ffliw, fel babanod ifanc, oedolion hŷn, a'r rhai â chyflyrau iechyd hirdymor.

Mae rhai pobl yn dal i gael y ffliw hyd yn oed ar ôl cael brechlyn ffliw, ond yn aml gyda symptomau ysgafnach. Nid yw brechlynnau ffliw yn amddiffyn rhag annwyd, firysau anadlol eraill na salwch gaeafol eraill.

Mae brechlynnau ffliw yn helpu i amddiffyn pobl rhag ffliw a'r cymhlethdodau posibl a achosir gan ffliw.

Mae nifer o frechlynnau ffliw ar gael, ar gyfer gwahanol grwpiau oedran. Mae'r brechlynnau sy'n cael eu hargymell ar hyn o bryd wedi'u profi i fod yn effeithiol trwy dreialon clinigol ac astudiaethau o'u defnydd yn y DU dros sawl blwyddyn.

Yn y DU, dyma'r ddau brif fath o frechlynnau ffliw i blant.

• Y brechlyn ffliw gwanedig byw (LAIV), a roddir fel chwistrell yn y ffroenau.

• Os na ellir rhoi'r chwistrell trwynol am resymau meddygol, neu oherwydd ei fod yn anaddas fel arall, gall plant gael y brechlyn ffliw sy'n seiliedig ar gelloedd (IIVc) chwistrelladwy yn lle hynny. Rhoddir hwn fel pigiad.

Firysau ffliw gwahanol

Mae gwahanol fathau o firysau ffliw yn cylchredeg ac yn achosi haint bob blwyddyn ac maent yn newid dros amser. Oherwydd hyn, mae'n anodd cymharu'r brechlynnau'n uniongyrchol a dweud pa un sydd fwyaf effeithiol ar y cyfan.

Y tri phrif fath o firysau ffliw, sy'n cylchredeg y rhan fwyaf o flynyddoedd, yw:

• ffliw A(H1)

• ffliw A(H3), a

• ffliw B.

Yn ystod gaeaf 2024 i 2025, roedd y chwistrell trwynol a'r pigiad a gynigiwyd i blant yn eu hamddiffyn rhag y tri math o firws ffliw. Ar gyfer y ddau firws ffliw mwyaf cyffredin y tymor hwnnw, roedd y chwistrell trwynol yn gweithio'n well ar gyfer un math a'r pigiad yn gweithio'n well ar gyfer y llall. Roedd y lefel gyffredinol o effeithiolrwydd yn debyg ar gyfer y ddau frechlyn.

Weithiau mae firysau ffliw yn newid (mwtaniad). Mae hyn yn eu gwneud yn anoddach i ymladd yn eu herbyn, gan fod gwahaniaeth mwy i'r rhai y mae brechlynnau'n amddiffyn rhagddynt. Efallai y bydd y chwistrell trwynol yn rhoi gwell amddiffyniad yn erbyn y firysau mwtaniad hyn oherwydd sut mae'n helpu'r corff i adeiladu imiwnedd.

Argymhelliad terfynol

Yn seiliedig ar dystiolaeth gyfredol, y chwistrell trwynol yw'r brechlyn ffliw a argymhellir o hyd ar gyfer plant rhwng dwy a 17 oed, oni bai na allant ei gael am resymau meddygol neu resymau eraill.

Mae'r ddau frechlyn yn cynnig amddiffyniad da iawn i blant ac oedolion ifanc.

Chwistrell trwynol ffliw

Ar ôl y brechiad chwistrell trwynol ffliw , mae rhai o'r sgîl-effeithiau mwyaf cyffredin mewn plant a phobl ifanc yn y diwrnod neu ddau cyntaf yn cynnwys:

• trwyn yn rhedeg neu'n flocedig

• archwaeth llai

• gwendid

• twymyn

• cur pen, a

• poenau cyhyrau.

Pigiad brechlyn ffliw

Os yw plentyn neu berson ifanc yn cael y brechiad ffliw trwy bigiad , mae rhai o'r sgîl-effeithiau mwyaf cyffredin yn cynnwys:

• poen, cleisio, cochni, caledwch neu chwydd lle rhoddwyd y pigiad

• cur pen

• poen cyhyrau

• blinder

• newid mewn arferion bwyta, gan gynnwys colli archwaeth

• anniddigrwydd

• cysgadrwydd, a

• dolur rhydd.

Mae brechlynnau ffliw yn ddiogel iawn.

Ni fydd y brechlyn ffliw yn achosi ffliw.

Am yr holl sgîl-effeithiau ac am ragor o wybodaeth am y brechlyn, gweler y daflen wybodaeth berthnasol i gleifion isod.

Plant rhwng dwy oed a llai na 18 oed

Dilynwch y ddolen hon i wefan Meddyginiaethau i ddarllen mwy am sgîl-effeithiau.

Plant rhwng chwe mis oed a dan ddwy flwydd oed

Dilynwch y ddolen hon i wefan Meddyginiaethau i ddarllen mwy am sgîl-effeithiau.

Nodyn: Gellir cynnig y brechlyn ffliw fel pigiad i blant rhwng dwy a 17 oed na allant gael y brechlyn chwistrell trwynol, er enghraifft, oherwydd rhai cyflyrau iechyd neu oherwydd ei fod yn cynnwys gelatin porc.

Yn anaml, gall pobl gael adwaith difrifol yn fuan ar ôl y brechiad, sy'n achosi anawsterau anadlu a gall beri iddynt gwympo. Gelwir hyn yn adwaith anaffylactig, a gall ddigwydd hefyd gyda meddyginiaethau a bwyd eraill. Mae'r adweithiau hyn yn hynod o brin, gan effeithio ar lai nag un mewn miliwn o bobl. Mae staff sy'n rhoi brechiadau wedi'u hyfforddi i reoli'r adweithiau hyn.

Gellir trin pobl sy'n cael adwaith anaffylactig yn llwyddiannus ac fel arfer maent yn gwella o fewn ychydig oriau.

Dylech roi gwybod am sgîl-effeithiau a amheuir o'r brechlyn ar-lein, drwy lawrlwytho ap y Cerdyn Melyn, neu drwy ffonio 0800 731 6789 (dydd Llun i ddydd Gwener, 9yb i 5yp).

Dilynwch y ddolen hon i wefan y Cerdyn Melyn i roi gwybod am unrhyw sgîl-effeithiau.

Os yw eich plentyn yn chwe mis oed neu'n hŷn ac mae ganddo rai cyflyrau iechyd, mae'n bwysig ei fod yn cael brechlyn ffliw bob blwyddyn gan ei fod mewn mwy o berygl o gymhlethdodau o'r ffliw.

Dilynwch y ddolen hon i'n gwefan i gael rhagor o wybodaeth am gymhwysedd ar gyfer y brechiadau ffliw.

Dylai plant a phobl ifanc sy'n gofalu am rywun a allai fynd yn sâl iawn o'r ffliw, fel person hŷn neu rywun â phroblemau iechyd, gael y brechlyn ffliw bob blwyddyn. Gall helpu i'w hamddiffyn nhw a'r person maen nhw'n gofalu amdano.

Yn gyffredinol, gwahoddir plant sy'n ddwy neu dair oed (ar 31 Awst 2025) i gael eu brechlyn ffliw yn eu meddygfa.

Mewn rhai ardaloedd, cynigir y brechlyn i blant tair oed a rhai plant pedair oed yn y feithrinfa.

Os yw eich plentyn yn y grŵp oedran hwn ac nad yw wedi cael gwahoddiad i gael y brechlyn erbyn canol mis Tachwedd, cysylltwch â'i feddygfa.

Fel arfer, bydd plant a phobl ifanc sy'n mynychu'r ysgol yn cael eu brechlyn ffliw yn yr ysgol. Bydd rhieni'n cael gwybodaeth am y brechlyn, ynghyd â ffurflen ganiatâd bapur neu ddigidol. Darllenwch y wybodaeth, yna llenwch a dychwelwch y ffurflen ganiatâd cyn gynted â phosibl.

Mewn rhai achosion, efallai y bydd pobl ifanc o dan 16 oed yn gallu rhoi caniatâd eu hunain, os ydynt yn ddigon aeddfed i ddeall yn llawn yr hyn sy'n cael ei gynnig. Bydd y person sy'n rhoi'r brechiad yn gallu ateb unrhyw gwestiynau.

Gall plant a phobl ifanc pedair oed neu hŷn nad ydynt yn yr ysgol nac addysg brif ffrwd gael eu brechlyn ffliw yn eu meddygfa neu ganolfan frechu gymunedol. Bydd angen i chi wneud apwyntiad a gofyn i'ch bwrdd iechyd lleol beth i'w wneud nesaf.

Os yw eich plentyn o dan ddwy oed, neu'n 16 neu 17 oed, ac mewn mwy o berygl o gymhlethdodau o'r ffliw oherwydd cyflwr iechyd, dylai eu meddygfa eu gwahodd i gael eu brechlyn.

Yn ddelfrydol, dylid rhoi'r brechlyn ffliw yn gynnar yn yr hydref cyn i'r ffliw ddechrau lledaenu. Fodd bynnag, gellir ei roi o hyd yn ddiweddarach.

Os bydd eich plentyn yn methu cael ei frechlyn ffliw, siaradwch â'i ymwelydd iechyd (os yw'r plentyn o dan bump oed), nyrs yr ysgol neu feddygfa'r meddyg teulu am gael y brechlyn.

Bydd y rhan fwyaf o blant a phobl ifanc yn cael brechlyn chwistrell trwynol yn yr ysgol. Mae'n niwl mân sy'n cael ei chwistrellu i fyny'r trwyn a gellir ei roi o ddwy oed ymlaen. Mae'r brechlyn yn ddiboen ac yn ddiogel, ac nid yw'r rhan fwyaf o blant a phobl ifanc fel arfer yn ofidus ar ôl ei gael.

Gall plant a phobl ifanc yn yr oedrannau uchod sy'n cael eu haddysgu gartref neu nad ydynt mewn addysg brif ffrwd gael y brechlyn ffliw hefyd.

Os bydd eich plentyn yn methu cael ei frechlyn ffliw, siaradwch â'i ymwelydd iechyd (os yw'r plentyn o dan bump oed), nyrs ysgol, meddyg teulu neu nyrs practis am gael y brechlyn.

Ni ellir rhoi'r brechlyn chwistrell trwynol i blant a phobl ifanc sydd:

• o dan ddwy flwydd oed

• yn cael triniaeth aspirin (salicylate) hirdymor

• wedi cael adwaith alergaidd difrifol sy'n peryglu bywyd i'r brechlyn neu ei gynhwysion

• sydd â system imiwnedd wan oherwydd clefyd neu driniaeth

• yn feichiog

• cael gwichian ar y frest ar ddiwrnod y brechiad neu yn ystod y tridiau blaenorol, neu

• wedi cynyddu'r defnydd o'u hanadlyddion asthma yn ystod y tridiau blaenorol.

Mae pigiad brechlyn ffliw ar gael o feddygfeydd teulu ar gyfer plant a phobl ifanc na allant gael y brechlyn chwistrell trwynol.

Mae rhai sefyllfaoedd lle dylech chi gael cyngor ynglŷn â chael y brechlyn chwistrell trwynol i'ch plentyn. Os yw unrhyw un o'r canlynol yn berthnasol, siaradwch â'ch ymwelydd iechyd, nyrs ysgol, meddyg teulu neu nyrs practis i gael rhagor o gyngor cyn i'ch plentyn gael y brechlyn ffliw.

• Mae gan eich plentyn asthma ac mae angen steroidau geneuol rheolaidd arno neu mae wedi bod angen triniaeth gofal dwys arno ar gyfer ei asthma yn y gorffennol. Yn yr achos hwn, dylent gael cyngor am y brechlyn chwistrell trwynol gan arbenigwr. Efallai y cynigir pigiad brechlyn ffliw iddo yn lle hynny neu efallai y bydd angen iddo gael y brechlyn chwistrell trwynol yn yr ysbyty.
• Mae eich plentyn yn cael mewnblaniad cochlear yn yr wythnos cyn ei apwyntiad brechu chwistrell trwynol, mae i gael y brechiad yn y pythefnos ar ôl cael ei fewnblaniad, neu mae problemau'n gysylltiedig â'r mewnblaniad.

• Mae gan eich plentyn gamffurfiad craniofacial heb ei drwsio (gwahaniaeth yn siâp yr wyneb neu'r benglog nad yw wedi'i gywiro gyda llawdriniaeth).

• Ni all eich plentyn osgoi cysylltiad â rhywun sydd ag imiwnedd gwan iawn, fel rhywun sydd wedi cael trawsblaniad mêr esgyrn yn ddiweddar.

Yn y sefyllfaoedd hyn, gall eich plentyn gael y brechlyn ffliw trwy bigiad yn lle hynny. Bydd eich gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn gwneud asesiad cyn rhoi'r brechlyn.

Nid yw annwyd na salwch bach arall yn rheswm i ohirio brechiad ffliw. Os yw'ch plentyn yn sâl gyda thymheredd uchel, mae'n well gohirio ei frechiad nes ei fod yn teimlo'n well.

Cofiwch ddilyn y cyngor diweddaraf os oes gan eich plentyn unrhyw symptomau COVID-19. Dilynwch y ddolen hon i wefan Llywodraeth Cymru i ddod o hyd i'r canllawiau cyfredol.

Gellir rhoi'r brechlyn chwistrell trwynol yn ddiogel i'r rhan fwyaf o blant sydd ag alergedd i wyau. Os yw'ch plentyn wedi cael adwaith difrifol (sy'n peryglu bywyd) i wy a oedd angen triniaeth gofal dwys, dylid cynnig brechlyn ffliw priodol iddo drwy bigiad.

Siaradwch â'ch ymwelydd iechyd, nyrs ysgol, meddyg teulu neu nyrs practis am ragor o gyngor.

Gallwch, gallwch gael y brechlyn ffliw ar yr un pryd â'r rhan fwyaf o frechlynnau eraill. Gall y person sy'n rhoi'r brechlyn i chi drafod hyn gyda chi.

Mae brechlyn ffliw chwistrell trwynol yn cynnwys olion bach o gelatin porc wedi'i buro'n dda.

Dyma'r brechlyn ffliw a argymhellir ar gyfer y rhan fwyaf o blant a phobl ifanc.

Dydy rhai pobl ddim yn bwyta gelatin porc oherwydd eu ffydd. Mae cymunedau Mwslimaidd ac Iddewig wedi cymeradwyo defnyddio'r brechlyn chwistrell trwynol ffliw. Mae hyn oherwydd bod y chwistrell trwynol ffliw yn gynnyrch an-lafar ac yn feddyginiaeth.

Os penderfynwch nad ydych chi eisiau i'ch plentyn gael y chwistrell trwynol, gallant gael pigiad yn lle. Nid yw hwn yn cynnwys gelatin porc. Gallwch amlygu hyn ar eich ffurflen ganiatâd. Neu gallwch gysylltu â'ch ymwelydd iechyd, nyrs yr ysgol, tîm imiwneiddio neu feddygfa'r meddyg teulu i drafod gyda nhw sut i gael y pigiad.