Tîm ymateb, y cyntaf o'i fath yng Nghymru, yn cadw plant agored i niwed allan o'r ysbyty

Mae tîm ymateb cyflym y cyntaf yng Nghymru yn helpu i gadw plant agored i niwed allan o'r ysbyty pan fyddant yn datblygu heintiau a allai fod yn ddifrifol.

Yn hytrach, mae'r tîm yn eu cefnogi i dderbyn gofal yn eu cartref eu hunain - ac yn gweithio gyda theuluoedd, ysgolion a gofalwyr i geisio eu hatal rhag mynd yn sâl yn y lle cyntaf.

Wedi'i lansio'r llynedd, mae Gwasanaeth Allgymorth Brys Ffisiotherapi Anadlol Pediatrig ar gael i bobl ifanc rhwng dwy a 18 oed ag anghenion meddygol cymhleth.

Nid yw'n anghyffredin i blant ddal firysau tymhorol a heintiau ar y frest yn ystod misoedd y gaeaf. Ond gall y rhai sydd â chyflyrau iechyd ac anableddau fod mewn mwy o berygl.

Yn y llun: Samantha Davies, Mari Powell a Briony Guerin yn y seremoni wobrwyo yng Nghaerdydd.

Dywedodd Samantha Davies, sy’n rheoli’r gwasanaeth ffisiotherapi pediatrig: “Oherwydd mesurau amddiffynnol a osodwyd yn ystod y pandemig, nid oedd plant a phobl ifanc yn agored i’r firysau plentyndod arferol.

“Arweiniodd hyn at ymchwydd enfawr mewn problemau anadlol yn dilyn llacio cyfnod cysgodi Covid.

“Mae plant ag anghenion cymhleth wedi newid tôn cyhyrau sy'n cyfyngu ar eu gallu i beswch yn effeithiol ac yn lleihau gweithrediad eu hysgyfaint.

“Pan fyddan nhw'n cael haint ar y frest, maen nhw'n cael mwcws trwchus o'r enw sputum ar eu cistiau na allan nhw ei glirio ar eu pen eu hunain.

“Dyma lle mae ffisiotherapyddion yn cymryd rhan. Rydyn ni'n defnyddio technegau llaw fel ffisio'r frest ac, o bosibl, yn sugno i'w hysgyfaint i gael gwared arno.”

Cyflwynwyd y gwasanaeth i geisio rheoli sut y gallai’r ymchwydd mewn achosion o heintiau ar y frest effeithio o bosibl ar bobl ifanc ag anghenion cymhleth, sydd â risg uwch o’u dal.

Mae'r ffisiotherapyddion Mari Powell a Briony Guerin yn ffurfio'r tîm.

“Mae elfen gyntaf y gwasanaeth yn ataliol lle rydym yn cysylltu ag ysgolion, rhieni a gofalwyr ac yn eu dysgu sut i berfformio ffisiotherapi proffylactig ar y frest,” dywedodd Mari.

“Mae’n golygu y gallant wedyn ei wneud yn ddyddiol i geisio cadw eu plant yn iach.

“Yr ail elfen yw’r ymateb cyflym lle gallant ein ffonio’n uniongyrchol fel y gallwn wneud brysbennu dros y ffôn.

“Gallwn naill ai roi cyngor dros y ffôn neu gallwn fynd i’w tŷ a gwneud asesiad llawn o’r plentyn a chynnal ffisiotherapi ar y frest.

“Rydyn ni hefyd yn cael sampl sbwtwm y gellir ei brofi yn yr ysbyty.”

Mae cymryd samplau sbwtwm yng nghartref y plentyn yn golygu y gallan nhw dderbyn gwrthfiotigau penodol sy'n targedu'r haint yn hytrach na gwrthfiotigau cyffredinol.

Dywedodd Samantha: “O fewn 48 awr i’r sampl gael ei gymryd mae canlyniadau ar gael, sy’n caniatáu i Mari a Briony ffonio’r meddyg teulu neu’r paediatregydd i ofyn iddynt ragnodi gwrthfiotigau penodol.

“Mae hefyd yn golygu y gallent gysylltu â ward yr ysbyty ymlaen llaw i ddweud 'rydym wedi rhoi cynnig ar hyn ond mae'r plentyn yn parhau i ddirywio ac rydym yn teimlo bod angen gofal meddygol arno'. Byddai staff yr ysbyty yn gwybod beth oedd wedi digwydd hyd at y pwynt hwnnw.

“Byddent hefyd yn gwybod pa wrthfiotigau IV oedd eu hangen, felly cyn gynted ag y byddai’r plentyn yn cyrraedd y ward byddai eu gofal ar unwaith.

“Y canlyniad yw y gall y person ifanc fynd adref yn gynt a gall Mari a Briony barhau i ymweld â nhw gartref i gefnogi eu rhyddhau o’r ysbyty.”

Ychwanegodd Mari: “Gallant fynd yn ôl i’r ysgol yn gynt a dychwelyd i fywyd teuluol yn gynt.

“Mae gan lawer o’r plant a’r bobl ifanc hyn offer ystumio arbenigol gartref, felly mae eu cadw gartref yn golygu eu bod nhw’n dal yn gallu cael mynediad i hwnnw hefyd.”

Yn y llun: Yn ddiweddar cafwyd cyflwyniad gan Samantha Davies ar y gwasanaeth yn y Senedd.

Mae'r gwasanaeth hyd yn oed wedi cyflwyno triniaeth a ddefnyddir fel arfer ar gyfer cleifion ffibrosis systig, sy'n gallu dioddef o groniad o fwcws gludiog trwchus yn yr ysgyfaint.

Mae'r cyffur, DNase, yn helpu i wneud y mwcws yn llai gludiog ac yn haws cael gwared arno.

Dywedodd Samantha: “Fe wnaethon ni roi cynnig arno gyda’n cleifion gan ein bod ni’n gwybod bod ganddyn nhw anawsterau tebyg.

“Fe wnaethon ni ddarganfod ei fod yn cael effaith aruthrol.

“Mae teuluoedd yn dweud bod eu plant yn cysgu’n well, mae eu lleferydd a’u rhyngweithio yn yr ysgol wedi gwella.”

Mae aelodau'r tîm wedi dathlu rhywfaint o lwyddiant eu hunain ar ôl cael canmoliaeth uchel yn y categori Ffyrdd Newydd o Weithio yng Ngwobrau Hyrwyddo Gofal Iechyd Cymru yn ddiweddar.

Dywedodd Samantha: “Roeddem wrth ein bodd i ddarganfod ein bod wedi cyrraedd y rhestr fer ar gyfer y rownd derfynol.

“Roeddem wedi ein syfrdanu bod panel cyfweld uchel ei barch AHA wedi canfod bod y prosiect mor deilwng ag y credwn ei fod.

“Cawsom ganmoliaeth uchel i’n categori, sy’n eithaf prin gan mai dim ond i’r enillwyr y maent yn rhoi gwobrau ar y cyfan. Roedd y panel yn meddwl bod ein prosiect mor agos at ennill, roedden nhw eisiau ein hadnabod ni hefyd.”

Ychwanegodd Mari: “Roeddem yn hynod falch o gael canmoliaeth uchel oherwydd roedd y safon yn anhygoel.

“Roedd yn wych cael y gydnabyddiaeth honno a chodi proffil ein gwasanaeth.

“Rydym wedi cael ein cefnogi gan dîm gwych o bediatregwyr a nyrsys pediatrig, ac mae’r plant wedi elwa o’r tîm amlddisgyblaethol yn gweithio i symleiddio eu gofal.

“Mae gennym dystiolaeth i ddangos ein bod eisoes wedi atal derbyniadau i’r ysbyty, wedi gwella ansawdd bywyd y plentyn neu’r person ifanc a’i deulu ac wedi gwella profiad y claf.

“Rydym yn gobeithio y gall y gwasanaeth barhau i gadw’r grŵp hwn o gleifion yn iach yn y gymuned.”