Sganiwr arbenigol newydd yn gweld mwy o gleifion nag erioed yn Ysbyty Singleton

Mae sganiwr hynod arbenigol a ddefnyddir i wneud diagnosis o ganser a chyflyrau eraill yn gweld mwy o gleifion nag erioed yn Ysbyty Singleton Abertawe.

Cyflwynwyd y gwasanaeth sganiwr PET-CT symudol yno yn 2020 ac roedd yn golygu nad oedd yn rhaid i bobl o Fae Abertawe ac ymhellach i’r gorllewin deithio i Gaerdydd i gael eu sganio mwyach.

Nawr, lai na phedair blynedd yn ddiweddarach, mae InHealth, y cwmni gofal iechyd preifat sy'n darparu'r gwasanaeth ar ran y GIG, wedi disodli'r sganiwr presennol â fersiwn newydd a mwy soffistigedig.

Uchod: Y sganiwr PET-CT newydd yn cael ei agor yn swyddogol

A chyda nifer y cleifion yn cynyddu flwyddyn ar ôl blwyddyn, mae cynlluniau tymor hwy i sefydlu sganiwr PET-CT statig yn adeilad yr ysbyty, a fydd yn dod â manteision pellach.

Dywedodd yr Athro Neil Hartman, Pennaeth Meddygaeth Niwclear, nad oedd unrhyw allu i sganio PET-CT yr ochr hon i Gaerdydd yn flaenorol, gan olygu bod yn rhaid i gleifion o Fae Abertawe a Gorllewin Cymru deithio i'r brifddinas.

Roedd hynny tan i’r sganiwr symudol, sydd wedi’i leoli mewn uned fawr yn union y tu allan i’r ysbyty, agor ym mis Gorffennaf 2020.

Yn y llun: Fe wnaeth y radiolegydd o Fae Abertawe, Dr Victoria Trainer a'r Prif Swyddog Gweithredol Iechyd Geoff Searle, dorri'r rhuban yn y digwyddiad lansio

“Roedden ni’n disgwyl gweld tua 1,200 o gleifion yn ystod y flwyddyn gyntaf,” meddai’r Athro Hartman.

“Rydym wedi bod yn brysur iawn ers hynny ac rydym bellach yn sganio tua 2,000 o gleifion y flwyddyn, gyda’r sganiwr PET-CT ar gael i’w ddefnyddio dri diwrnod yr wythnos – Dydd Llun, Dydd Mawrth a Dydd Mercher – yn lle’r ddau ddiwrnod gwreiddiol.

“Mae’r galw’n codi tua 20 y cant y flwyddyn. Ond mae defnyddiau newydd ar gyfer PET hefyd yn cael eu cymeradwyo bob blwyddyn felly mae hynny'n mynd ag ef yn nes at 30 y cant. ”

Mae sgan PET-CT yn cyfuno sganiau CT (tomograffeg gyfrifiadurol) a PET (tomograffeg allyrru positron).

Mae'r sgan CT yn cymryd pelydrau-X o'r corff i greu darlun anatomegol 3D. Mae'r sgan PET yn cynnwys chwistrellu cyffur ymbelydrol ac yna sganio ei leoliad o fewn corff y claf.

Mae hyn yn dangos ardaloedd lle mae celloedd yn bwyta mwy o glwcos nag arfer. Gall ddatgelu canser a rhai clefydau eraill na fyddant efallai yn ymddangos ar fathau eraill o sganiau.

Mae ei gywirdeb yn golygu y gall wneud diagnosis o ganser, darganfod pa mor fawr yw canser ac a yw wedi lledaenu.

Gall hefyd ddangos pa mor dda y mae canser wedi ymateb i driniaeth, a yw wedi dod yn ôl, ac os felly, yn union ble y mae.

Yn ogystal, gall sganiau PET-CT nodi clefydau eraill nad ydynt efallai'n ymddangos ar fathau eraill o sganiau fel dementia a chlefyd myocardaidd.

Ariennir y gwasanaeth yn Singleton gan Bwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru (WHSSC), sy’n sicrhau mynediad teg i ystod lawn o wasanaethau arbenigol i boblogaeth Cymru.

Defnyddir y sganiwr yn bennaf ar gyfer canser, ynghyd â pyrecsia o darddiad anhysbys, twymyn parhaus sy'n para am fwy na thair wythnos heb unrhyw achos wedi'i nodi, yn ogystal â dementia a chyflyrau cardiaidd.

Dywedodd yr Athro Hartman fod gan y bwrdd iechyd berthynas hirsefydlog a gwerthfawr gydag InHealth.

“Ni fyddem fel arfer yn disgwyl i sganiwr gael ei newid am saith i 10 mlynedd ond rydym yn hynod ffodus bod InHealth wedi cynnig y fersiwn newydd i ni i adlewyrchu’r berthynas honno,” ychwanegodd.

Ymhlith manteision yr uned symudol wedi'i huwchraddio (chwith), sy'n cynnwys y sganiwr PET-CT diweddaraf, mae dyluniad mawr ac agored, sy'n cefnogi cleifion a allai fod yn glawstroffobig, gydag arddangosfeydd gweledol yn y nenfwd.

Mae yna gilfachau derbyn cleifion unigol i gefnogi preifatrwydd a chyfrinachedd, ynghyd â theledu ym mhob cilfach.

Mae yna hefyd ddau lifft ar gyfer cleifion ag amrywiaeth o symudedd ac ar gyfer cleifion mewnol y mae angen eu cludo i mewn gan stretsier.

Er bod y manteision hyn yn ddiamau i’w croesawu, dywedodd yr Athro Hartman mai un o flaenoriaethau Bae Abertawe, WHSSC a Llywodraeth Cymru oedd sefydlu sganiwr PET-CT statig yn yr ysbyty.

“Fel arfer mae gan ganolfan PET-CT statig fwy o ystafelloedd derbyn, felly gallwch chi gynyddu trwybwn cleifion,” meddai. “Gallech chi wneud cynllunio radiotherapi gyda laserau, na allwch chi ei wneud ar sganiwr symudol.

“Gallwch chi wneud pediatreg, cleifion anesthesia cyffredinol ac astudiaethau PET cardiaidd ar sganiwr statig, ac nid oes yr un ohonynt yn bosibl ar sganiwr symudol. Felly mae yna lawer o fanteision ac rydym yn datblygu ein cynlluniau i obeithio y bydd hyn yn cael ei gyflwyno yn yr ychydig flynyddoedd nesaf.”