Mae'r ymgyrch yn erbyn gor-ddefnyddio gwrthfiotigau yn lledaenu ar draws Abertawe

Mae ymgyrch i leihau gor-ddefnyddio gwrthfiotigau yn ehangu i Ysbyty Singleton yn Abertawe yn dilyn ei lwyddiant yn Nhreforys.

Er y gall gwrthfiotigau fod yn rhan hanfodol o driniaeth, mae yna adegau pan gânt eu rhoi i gleifion nad oes eu hangen arnynt ragor.

Prif lun uchod: y fferyllydd gwrthficrobaidd ymgynghorol Julie Harris a'r fferyllydd gwrthficrobaidd Carys Howell gydag un o'r siartiau meddyginiaeth newydd

Gall hyn achosi ymwrthedd gwrthfiotig a gadael pobl sydd mewn perygl o gael heintiau fel C. difficile, sy'n heintio'r perfeddyn ac yn achosi dolur rhydd.

Y llynedd, daeth Treforys yn un o ddim ond dau safle o Gymru a wahoddwyd i ymuno â cham olaf Ysbyty ARK.

Dyluniwyd y rhaglen ymchwil bum mlynedd gan Brifysgol Rhydychen yn 2015. Ei nod yw lleihau heintiau difrifol a achosir gan ymwrthedd gwrthfiotig yn y dyfodol trwy leihau eu defnydd gwrthfiotig yn ddiogel nawr.

Mae mwy na 40 o safleoedd ledled y DU yn rhan o'r astudiaeth, a disgwylir y canlyniad y flwyddyn nesaf.

Fodd bynnag, mae'r rhaglen eisoes wedi bod mor effeithiol yn Nhreforys, caiff ei chyflwyno i Ysbyty Singleton y mis hwn.

Mae'r rhan fwyaf o wrthfiotigau'n cael eu cychwyn yn briodol mewn ysbytai, megis pan amheuir haint, ond yn aml mae amharodrwydd i'w hatal yn gynnar hyd yn oed pan nad oes eu hangen ragor.

Dechreuodd ARK (Pecyn Adolygu Gwrthfiotigau)  fel peilot tri mis mewn meddygaeth yn Nhreforys ond ehangodd ar draws yr ysbyty.

Mae'n cynnwys defnyddio siart meddyginiaeth newydd a ddyluniwyd i gyfyngu ar bresgripsiynau gwrthfiotig cychwynnol i 72 awr. Yna adolygir cleifion ac ysgrifennir presgripsiwn newydd os oes angen un.

Rhaid i feddygon a rhagnodwyr eraill hefyd gategoreiddio'r presgripsiynau cychwynnol fel rhai ar gyfer heintiau tebygol neu heintiau posibl, a fydd yn helpu gyda'r broses adolygu ddilynol.

Dywedodd y fferyllydd gwrthficrobaidd ymgynghorol Julie Harris: “Mewn amgylchedd gofal iechyd prysur iawn mae yna lawer o flaenoriaethau cystadleuol.

“Credwyd weithiau bod yr adolygiad o’r gwrthfiotigau yn llai pwysig, oherwydd bod cleifion yn ddiogel ar y gwrthfiotigau. Ond mewn gwirionedd mae yna risgiau'n gysylltiedig â hynny.

“Yr hyn y mae’r siart yn ei wneud yw symud yr angen i adolygu’r gwrthfiotigau i fyny ar y rhestr flaenoriaeth.

“Gwelsom fod problem benodol ar benwythnosau. Gadawyd presgripsiynau i redeg. Gadawyd cleifion i fod yn ddiogel ar wrthfiotigau dros y penwythnos pan nad oedd eu hangen arnynt bob amser.

“Mae ARK yn annog mwy o adolygiadau cyn penwythnosau yn ogystal ag ar benwythnosau.”

Ychwanegodd y fferyllydd gwrthficrobaidd Carys Howell: “Mewn rhai achosion nid yw'n ymwneud â'i atal ond newid o IV i wrthfiotigau trwy'r geg.

“Gall pobl gael eu gadael ar IVs pan allent fod wedi cael eu newid i wrthfiotigau trwy'r geg yn gynt. Oherwydd nad yw'r ysgogiad hwnnw yno bob amser.

“Bydd y fferyllwyr a’r nyrsys hefyd yn annog y meddygon ychydig yn fwy i sicrhau bod yr adolygiad ar waith.

“Mae'n golygu bod pawb yn edrych arno, yn lle'r clinigwr yn unig. Mae yna fwy o ddull amlddisgyblaethol. ”

Ers cyflwyno'r peilot, mae nifer y presgripsiynau a adolygwyd gan 72 awr yn Nhreforys wedi cynyddu o 73 y cant i 94 y cant.

Bu cynnydd hefyd yn nifer y presgripsiynau a stopiwyd yn ddiogel, o 14 y cant i 24 y cant.

Yn ogystal, canfu arolwg fod mwy nag 80 y cant o staff yn credu bod ARK wedi gwella'r adolygiad o ragnodi gwrthfiotigau.

Prif ymchwilydd yn Nhreforys yw'r anaesthetegydd ymgynghorol Dr Phil Coles, arweinydd gwella ansawdd a chadeirydd grŵp stiwardiaeth wrthfiotig y bwrdd iechyd.

Pwysleisiodd Dr Coles ( chwith ) y bydd y cleifion hynny sydd angen gwrthfiotigau yn parhau i'w derbyn.

“Nid yw’n ymwneud â pheidio â rhoi gwrthfiotigau pan fydd eu hangen ar gleifion, mae’n ymwneud ag atal gwrthfiotigau pan nad oes eu hangen ragor.

“Rydym ni'n aml yn gweld sawl organeb sy’n ymwrthod cyffuriau mewn cleifion, ac rydym yn disgwyl i hyn gynyddu oni bai ein bod ni'n gwneud rhywbeth amdano nawr.

“Ni ellir atal ymwrthedd gwrthfiotig ond gellir ei arafu.”

Cynlluniwyd cyflwyniad ARK-Hospital yn Singleton beth amser yn ôl ond bu’n rhaid ei ohirio oherwydd y pandemig.

Meddai Julie: “Rydym ni wedi gallu parhau â hwnnw nawr ac rydym ni wedi cael ymgysylltiad rhagorol yno hefyd.

“Clinigwyr a nyrsys, yr holl grwpiau proffesiynol, mae pawb yn ei groesawu. Mae'n ddull synnwyr cyffredin o sicrhau bod gwrthfiotigau'n cael eu hadolygu o fewn y cyfnod 72 awr cyntaf hwnnw. "

Dywedodd Carys eu bod yn rhagweld y byddai'n cael cryn effaith yn Ysbyty Singleton.

“Mae mwyafrif llethol y cleifion yn mynd trwy uned dderbyn.

“Dim ond cyfnod byr sydd gan y meddygon yno gyda chlaf i wneud diagnosis clinigol, ac yna yn aml bydd meddyg gwahanol yn gweld y claf yn y dyddiau canlynol.

“Bydd y siartiau ARK yn helpu i roi gwybodaeth ychwanegol i feddygon i adolygu’r gwrthfiotigau.”