Mae parafeddygon gofal lliniarol yn dechrau hyfforddi ar gyfer gwasanaeth newydd

Mae parafeddygon gofal lliniarol cylchdro cyntaf y DU wedi dechrau eu hyfforddiant i baratoi i lansio'r gwasanaeth peilot yn Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot cyn y Nadolig.

Maent yn adeiladu ar eu sgiliau parafeddyg presennol i gynnig haen ychwanegol o gefnogaeth i gleifion ym Mae Abertawe sydd yn oriau neu ddyddiau olaf eu bywyd, neu sydd angen rheoli symptomau ar frys.

Bydd y parafeddygon arbenigol yno hefyd ar gyfer perthnasau, gan weithio ochr yn ochr â nhw i helpu teuluoedd i gefnogi gofal eu hanwyliaid.

Syniad arbenigwyr gofal lliniarol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe a Gwasanaeth Ambiwlans Cymru (WAST) yw'r gwasanaeth newydd.

Bydd y parafeddygon yn bont rhwng gofal cymunedol ac ysbyty i gleifion sâl iawn, ac yn aml ar adegau pan fydd gan bobl sâl iawn a'u teuluoedd yr angen mwyaf megis ar benwythnosau pan fydd gwasanaethau eraill yn anoddach eu cyrchu.

Y gobaith yw, os bydd y gwasanaeth yn profi llwyddiant ym Mae Abertawe, y gallai wedyn gael ei ehangu i rannau eraill o Gymru er mwyn helpu i fod o fudd i fwy o gleifion a'u perthnasau.

Mae aelodau’r gwasanaeth arloesol hwn bellach yn cael hyfforddiant gofal lliniarol ychwanegol ar gyfer y mis nesaf yn Nhŷ Olwen, sydd wedi’i leoli yn Ysbyty Treforys.

Ar ôl cael eu hyfforddi, byddant yn gweithio ar gylchdroi, gan dreulio hanner o'u hamser yn gweithio'n uniongyrchol gydag ysbytai gofal lliniarol arbenigol a gwasanaethau cymunedol sy'n cael eu rhedeg gan y bwrdd iechyd, a hanner o'u hamser gyda WAST, gan fynd â'u sgiliau newydd gyda nhw i ambiwlansys 999.

Dywedodd yr Ymgynghorydd Meddygaeth Lliniarol Dr Idris Baker:

“Rydyn ni'n gyffrous iawn bod y parafeddygon hyn yn ymuno â'r tîm. Maent yn dod â llawer o sgiliau ac fel parafeddygon wedi ennyn profiad o fod gyda phobl sydd wedi bod yn agos at ddiwedd eu hoes neu sydd â salwch difrifol.

“Rydyn ni'n gobeithio defnyddio'r sgiliau presennol hyn i helpu i ehangu'r hyn rydyn ni'n gallu ei gynnig i'r cleifion hyn a'u teuluoedd mewn ystod o wahanol leoliadau.”

Esboniodd Dr Baker, sy'n helpu i hyfforddi'r parafeddygon, y byddai'r parafeddygon yn helpu cleifion a oedd yn dod i ddiwedd eu hoes i brofi marwolaeth a oedd yn cael cefnogaeth well, ac mor gyffyrddus â phosibl.

I rai gallai hyn fod yn yr ysbyty, i eraill, gartref. Byddant yn fwy tebygol o dderbyn gofal lliniarol yn gynharach, ac mewn ffyrdd a fyddai'n gwella ei effeithiolrwydd. Bydd teuluoedd hefyd yn fwy parod i ddeall beth oedd yn digwydd a beth i'w ddisgwyl, yn ogystal â sut i gynnig cefnogaeth fwy ymarferol.

Dywedodd Dr Gwen Davies, ymgynghorydd meddygaeth liniarol ac Arweinydd Clinigol:

“Fel gwasanaeth gofal lliniarol rydym yn tyfu, ac yn ogystal â’r parafeddygon hyn yn ymuno â ni, ym Mae Abertawe rydym bellach wedi penodi saith arbenigwr nyrsio clinigol newydd ac ar hyn o bryd rydym yn recriwtio tri ymgynghorydd ychwanegol.

“Bydd cael y gweithlu ychwanegol hwn yn gwneud gwahaniaeth enfawr, a byddwn yn gweithio’n agos gyda nyrsys ardal a phractis cyffredinol i gefnogi gwasanaethau yn y gymuned.

“Bydd y rhan fwyaf o gleifion yn dweud y byddent yn dewis marw gartref yn hytrach nag ysbyty, ar yr amod bod ganddynt y gefnogaeth gywir, a gobeithiwn y bydd y gwasanaeth mewn sefyllfa gryfach i ddarparu mwy o'r lefel hon o ofal y mae pobl ei eisiau.”

Dywedodd Dr Davies y byddai'r parafeddygon i bob pwrpas yn darparu ymateb cyflym gofal lliniarol, gan fynychu pobl yn eu cartrefi a hefyd cefnogi rhyddhau cynharach o'r ysbyty ar gyfer cleifion gofal lliniarol.

“Mae'n fodel gofal newydd. Nid ydym yn ymwybodol o unrhyw un arall yn gwneud hyn yn y DU, ”meddai.

Dywedodd Ed O'Brian, Arweinydd Gofal Diwedd Oes yng Ngwasanaeth Ambiwlans Cymru:

“Mae hwn yn gydweithrediad cyffrous iawn rhwng y gwasanaeth ambiwlans a’r bwrdd iechyd. Yn aml, gelwir ar wasanaethau ambiwlans ledled y DU i gefnogi cleifion sy'n agosáu at ddiwedd eu hoes oherwydd salwch angheuol.

“Bydd y model gofal hwn ym Mae Abertawe yn gweld parafeddygon yn cefnogi gwasanaethau presennol yn y bwrdd iechyd, gan ddarparu set ychwanegol o sgiliau ar gyfer asesiad cyflym a thriniaeth heb ei gynllunio yn lleoliad gofal y claf ei hun, gan arwain at y gofal iawn ar yr adeg iawn ac yn yr amgylchedd y mae'r claf eisiau bod ynddo.

“Yna bydd y parafeddygon yn defnyddio'r sgiliau a'r wybodaeth a gafwyd wrth weithio mewn gofal lliniarol arbenigol wrth weithio yng Ngwasanaeth Ambiwlans Cymru, gan arwain at fudd i gleifion ar draws lleoliadau gofal."

Un o'r parafeddygon sy'n ymgymryd â'r hyfforddiant newydd ar hyn o bryd yw Rosanna Ashford. Meddai:

“Mae gen i angerdd gwirioneddol am ofal lliniarol, ac rydw i'n deall pwysigrwydd gofalu am bobl sydd ar ddiwedd eu hoes neu'n derbyn gofal lliniarol oherwydd eu bod nhw'n ddifrifol wael.

“Nid y cleifion yn unig mohono chwaith. Aelodau'r teulu hefyd, a'r gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw.

“Rwy’n teimlo’n freintiedig iawn i fod gyda phobl yn y sefyllfa honno, ar adeg mor agos atoch.”

Dywedodd Rosanna, yn yr oriau mân, pan fydd claf gofal lliniarol mewn trallod, ac nad yw teuluoedd yn gwybod ble i droi, gallant ffonio 999 yn aml.

“Maen nhw'n mynd i banig, ac mae hynny'n ddealladwy. Rydyn ni'n gobeithio y bydd y gwasanaeth newydd hwn yn gallu darparu cefnogaeth a bod y bont honno rhwng y cartref a'r ysbyty sydd ei hangen arnyn nhw. "

Bydd y parafeddygon gofal lliniarol yn dechrau gweithio ar y gwasanaeth newydd ym mis Rhagfyr.