Mae cloeon yn agor gyrfa triathlon i nyrs UMA

Fel llawer o bobl, gwnaeth Abbie Evans ymarfer corff yn rheolaidd yn ystod cyfnodau cloi Covid. Ond aeth ei gweithgaredd lawer ymhellach na dim ond teithiau cerdded neu feicio rheolaidd o amgylch ei chymdogaeth. Daeth yn gam cyntaf i gynrychioli Prydain Fawr mewn triathlon.

Mae'r ymarferydd nyrsio brys 36 oed, sydd wedi'i leoli yn yr Uned Mân Anafiadau (UMA) yn Ysbyty Castell-nedd Port Talbot, yn edrych ymlaen yn awr at ymuno â Thîm Prydain Fawr ym Mhencampwriaethau'r Byd Ironman yn Nice, Ffrainc, ym mis Medi.

Mae hi wedi mynd o fod yn rhywun oedd yn chwarae hoci pan oedd hi’n ‘lawer iau’ i allu nofio 2.4 milltir yn y môr, beicio 112 milltir, ac yna rhedeg marathon 26.2 milltir mewn ychydig mwy na’r amser a dreuliwyd yn gwneud sifft 12 awr.

Dywedodd Abbie, sy’n byw yn Sgeti: “Dim ond ers tua tair blynedd rydw i wedi bod yn gwneud triathlons. Roedd hi'n amser Covid ac roedd popeth ar gau. Dechreuodd fy mrawd ei wneud ac roeddwn bob amser wedi bod eisiau mynd i mewn iddo felly fe wnes i ei godi'n araf.

“Pan o’n i dipyn yn iau ro’n i’n chwarae hoci ac yn gwneud dipyn o ‘cross fit’ ond dim byd tebyg i driathlon.

“Roedd yn rhaid i mi dechrau nofio eto. Roeddwn i wedi nofio hyd at tua 12 oed ond roedd yn rhaid i mi fynd yn ôl i mewn iddo pan ddechreuodd y pyllau ailagor. Fe wnes i lawer o nofio dŵr agored hefyd ond, unwaith eto, roedd hynny'n dipyn o adeiladu.

“Roedd yn rhaid i mi ddechrau beicio hefyd. Pan ddechreuais i gyntaf roeddwn yn gwisgo trainers a dillad chwaraeon arferol. Rydych chi'n cronni, yn cael cletiau sy'n clipio i mewn a'r offer beicio cywir, ac yn gwella yn eich safle ar y beic.

“Roeddwn i wedi gwneud ychydig o redeg ond dim byd cystadleuol. Byddwn i'n mynd allan am rediad, dim byd difrifol."

Dechreuodd Abbie wella o ddifrif ar ôl ymuno â chlwb triathlon, 'Swansea Vale Tri', a hyfforddi gydag eraill.

Meddai: “Gwnaeth ymuno â chlwb wahaniaeth gwirioneddol. Mae gan 'Swansea Vale Tri' tua 400 o aelodau nawr ac mae'n dda iawn. Yn enwedig pan fyddwch chi'n gweithio sifftiau. Mae ganddyn nhw grŵp WhatsApp lle gallwch chi gymdeithasu a hyfforddi gyda phobl eraill. Os ydych i ffwrdd ar ddiwrnod wythnos gallwch ofyn a oes unrhyw un arall eisiau mynd am reid.”

Ei digwyddiad mawr cyntaf oedd yr Ironman Wales enwog, a gynhelir yn Ninbych-y-pysgod, a ddaeth ddwy flynedd yn ôl.

Dywedodd: “Fe wnes i hynny am y tro cyntaf ym mis Medi 2022, mewn 13 awr.

“Cefais fy synnu braidd gyda fy amser. I ddechrau dim ond ei chwblhau oedd y nod. Wnes i erioed feddwl mewn miliwn o flynyddoedd y byddwn i hyd yn oed yn gwneud un i fod yn onest, pe bai rhywun yn dweud wrthyf ychydig flynyddoedd yn ôl.”

Ar ôl cwblhau Ironman arall, yn y Cotswolds, cafodd Abbie ei ddewis i Brydain Fawr, yn y grŵp oedran 35-40, ym Mhencampwriaethau Ewrop eleni nôl ym mis Mehefin.

Meddai: “Un o’r amseroedd mewn ras flaenorol, mi wnaeth gymhwyso fi ar gyfer Pencampwriaethau Ewrop ym Mhortiwgal dros bellter canol, sydd fel hanner Ironman. Nofio 1.6km, beic 56 milltir ac yna rhediad 13 milltir.

“Fi oedd y drydedd fenyw Brydeinig yn fy ngrŵp oedran felly rydw i’n cymhwyso ar gyfer y flwyddyn nesaf hefyd, sy’n dda. Felly wnes i ddim yn rhy ddrwg ond mae cystadleuaeth gref.”

Roedd bonws ychwanegol i’w galwad rhyngwladol cyntaf, ac roedd ei brawd iau, Sam Evans, hefyd yn gymwys ar gyfer y digwyddiad.

Dywedodd Abbie: “Roedd yn cŵl iawn. Cafodd fy mrawd ei ddewis yn ei grŵp oedran hefyd, felly roedd y ddau ohonom yn cystadlu dros Brydain Fawr.”

Er gwaethaf ei chynnydd meteorig nid yw Abbie yn rhoi unrhyw bwysau arni ei hun cyn Pencampwriaethau'r Byd y cymhwysodd ar eu cyfer ar ôl dod yn bedwerydd yn rownd derfynol Ironman Cymru mewn amser o 12 awr a hanner.

Meddai: “Mae'n nofio yn y môr ac yna ar feic trwy dde Ffrainc.

“Yn ôl pob sôn, mae'r cwrs yn fryniog ac yn galetach na Dinbych-y-pysgod ond gawn ni weld.

“Rwy’n gwybod y bydd llawer o ferched cystadleuol allan yna felly rwy’n mynd i fwynhau’r profiad a thic'r blwch i ddweud fy mod wedi bod.”

Mae bod yn hynod heini yn helpu Abbie i ymdopi â llwyth gwaith heriol ei swydd bob dydd.

Dywedodd: “Mae’n debyg fy mod yn teimlo bod gen i fwy o egni na llawer o bobl, sy’n dda gan fod trosiant uchel o gleifion.

“Yn y bôn yr holl fân anafiadau, briwiau, ysigiadau, esgyrn wedi torri, dadleoliadau, rydyn ni’n gweld hynny i gyd.

“Ni yw un o’r UMAau prysuraf yn y DU. Rydym yn gweld dros 200 o gleifion y dydd, felly mae'n anodd jyglo eich hyfforddiant.

“Ar hyn o bryd mae fy hyfforddiant yn cynyddu. Wythnos diwethaf fe wnes i 15 awr o hyfforddiant ar ben gwaith llawn amser yma.

“Byddaf yn hyfforddi cyn gwaith felly bron bob dydd rwy'n codi am 6yb - naill ai ar y beic, nofio neu redeg cyn gwaith. Byddaf yn beicio i'r gwaith hefyd i ychwanegu rhai milltiroedd ychwanegol. Bydd diwrnodau llawn o hyfforddiant ar fy nyddiau i ffwrdd.”

Weithiau mae ei swydd bob dydd yn croesi drosodd gyda'r byd triathlon.

Dywedodd: “Rwy’n gweld cryn dipyn o bobl rwy’n eu hadnabod wedi disgyn oddi ar eu beic.

“Felly rydych chi'n gwybod beth all fynd o'i le a'r anafiadau sy'n digwydd o wneud triathlon. Nid wyf wedi cael unrhyw anafiadau difrifol hyd yn hyn.”

Er na fydd pawb yn driathletwr naturiol mae Abbie yn argymell i eraill roi cynnig arni.

Meddai: “Mae'n gamp gyfeillgar iawn. Rwy'n gwybod efallai bod pobl yn meddwl ei fod yn fygythiol iawn, roedd i mi, ond mae'n rhaid i bawb ddechrau yn rhywle. Mae cymaint o grwpiau allan yna.

“Mae rhywbeth i ddechreuwyr ym mhobman. Mae'n rhaid i chi ddechrau rhywle - hyd yn oed os yw'n soffa i 5k, ac rydyn ni'n gweld llawer o bobl yn ei wneud, ac mae'n wych. Rhowch gynnig ar rywbeth felly.

“Does dim rhaid i chi gofrestru a disgwyl ironman ar gyfer eich digwyddiad cyntaf. Mae'n gam wrth gam. Os ydych chi'n ei fwynhau, yna dyna'r prif beth. Mae’n ymwneud â mwynhau a gwneud ffrindiau newydd.”

Dywedodd cydweithiwr yn yr Uned Mân Anafiadau, Karen Jackson, fod Abbie yn ysbrydoliaeth.

Meddai: “Mae Abbie yn ysbrydoliaeth enfawr i ni gyd yn yr UMA.

“Rydym yn hynod falch o’i chyflawniadau a’i hymroddiad i’w champ.

“Roeddwn i’n ddigon ffodus i’w gwylio hi’n cwblhau’r ironman o Ddinbych-y-pysgod y llynedd roedd ganddi wên ar ei hwyneb bob tro roeddwn i’n ei gweld. Es i hefyd i Farathon Llundain eleni gan obeithio ei gweld ond roedd hi mor gyflym roeddwn i’n ei cholli hi!”