Bydd optometryddion yn hogi eu sgiliau i helpu i ddarparu gofal yn nes at adref

Bydd newidiadau i wasanaethau gofal llygaid yn golygu y bydd mwy o gleifion yn gallu derbyn eu gofal yn nes at eu cartrefi yn hytrach na mynd i'r ysbyty.

Cyn bo hir bydd optometryddion gofal sylfaenol yng Nghymru yn gallu trin a monitro ystod ehangach o gyflyrau llygaid.

Bydd hyn yn helpu i leihau amseroedd aros i gleifion, yn ogystal â lleddfu’r pwysau ar staff sy’n darparu gwasanaethau gofal llygaid mewn ysbytai.

Yn ddiweddar, amlinellodd Llywodraeth Cymru gynlluniau i uwchsgilio optometryddion i ddarparu gwasanaeth rhagnodi annibynnol, a fydd yn cael ei gyflwyno ledled y wlad.

Mae'r cymhwyster rhagnodi annibynnol yn caniatáu i optometryddion wneud diagnosis, rheoli a thrin nifer o gyflyrau llygaid brys.

Mae’n helpu i atal atgyfeiriadau i wasanaethau ysbyty, gan y gellir gweld mwy o gleifion o fewn gofal sylfaenol.

Mae Gower Opticians, ym Mhenclawdd, eisoes wedi bod yn darparu’r gwasanaeth ers peth amser a Laura Davies (yn y llun) yw’r optometrydd cyntaf i ddod yn bresgripsiynydd annibynnol yn ardal y bwrdd iechyd.

Bydd y gwasanaeth yn datblygu ym Mae Abertawe, yn unol ag amcanion Llywodraeth Cymru.

Bydd angen i optometryddion gwblhau cwrs hyfforddi a gymeradwyir gan y Cyngor Optegol Cyffredinol cyn y gallant ddarparu'r gwasanaeth.

Bydd gan optometryddion cymunedol gyfeiriadur o bwy yn yr ardal sy’n gallu rhagnodi a byddant yn gallu atgyfeirio cleifion lle bo’n briodol, yn dilyn eu hapwyntiad gyda nhw.

Dywedodd Sam Page, Pennaeth Gofal Sylfaenol y bwrdd iechyd: “Mae’r Gwasanaeth Optometrig Rhagnodi Annibynnol (IPOS) wedi’i lansio’n genedlaethol a bydd yn cael ei gyflwyno ym Mae Abertawe.

“Y nod hirdymor yw cael mwy o optometryddion yn y gymuned gyda’r cymhwyster, a all ddarparu’r gwasanaeth.

“Yn y pen draw, nod Llywodraeth Cymru yw cael pob optometryddion i ennill y cymhwyster hwn.

“Bydd hyn o fudd i gleifion sy’n gallu cyflwyno o fewn gofal sylfaenol yn lle gorfod mynd i amgylchedd gofal eilaidd neu at eu meddyg teulu am bresgripsiwn acíwt.”

Bydd pob rhagnodwr annibynnol yn dewis rhai cyflyrau llygaid y maent am arbenigo ynddynt, a fydd yn cynyddu dros amser.

Ar ôl cymhwyso, gallant ragnodi triniaeth ar gyfer y cyflyrau hynny o fewn eu maes arbenigedd cydnabyddedig.

Gall yr amodau gynnwys llid yr amrannau, llygad sych, glawcoma, cyflyrau ôl-gataract a sgraffiniad cornbilen, ymhlith eraill.

Bydd y newidiadau yn dod ag optometreg yn unol â fferylliaeth gymunedol sydd hefyd yn rhoi pwyslais ar gefnogi mwy o gleifion yn y gymuned.

Dywedodd Mohammed Islam, un o gynghorwyr optometreg y bwrdd iechyd: “Mae’r llwybr yn cynnig nifer o fanteision i ymarferwyr a’r cymunedau y maent yn eu gwasanaethu.

“Fel optometrydd rhagnodi annibynnol wrth ei waith, rwyf wedi arsylwi sut mae’r gwasanaeth hwn yn gwella gofal cleifion trwy ganiatáu i optometryddion reoli a rhagnodi meddyginiaethau ar gyfer cyflyrau amrywiol heb atgyfeiriad i’r ysbyty.

“Mae hyn yn caniatáu gofal effeithlon, personol yn nes at y cartref, gan leihau’r baich ar wasanaethau eilaidd.

“Mae’r llwybrau hyn yn galluogi optometryddion i ddefnyddio eu harbenigedd yn llawn, gwneud penderfyniadau clinigol, a meithrin ymddiriedaeth gyda chleifion, gan ddiwallu anghenion esblygol gofal llygaid a sicrhau bod gofal sy’n canolbwyntio ar y claf ar gael yn rhwydd.”

Y gobaith yw y bydd y dull hwn yn helpu i leihau'r galw am ymyrraeth ysbyty, gan leihau'r ôl-groniad o gleifion sy'n aros i gael eu gweld neu'r angen am atgyfeiriad at eu meddyg teulu.

Mae hefyd yn golygu y gall staff gofal eilaidd dreulio eu hamser yn gweld cleifion sydd angen triniaeth fwy arbenigol.

Ychwanegodd Sam: “Mae optometryddion gofal sylfaenol eisoes yn gallu trin a chefnogi cleifion ag amrywiaeth o gyflyrau llygaid.

“Bydd cyflwyno IPOS yn genedlaethol ond yn ychwanegu at hyn, gan alluogi hyd yn oed mwy o gleifion i dderbyn triniaeth gan eu hoptegydd lleol a lleihau’r angen i fynd i’r ysbyty.

“Nid yn unig y bydd hyn o fudd i gleifion sy’n gallu derbyn eu gofal yn nes adref, ond bydd hefyd yn helpu i leddfu’r pwysau ar staff gofal iechyd eraill.”